نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 439
طور کلی دانشمندان عالیقدر مقیم بغداد بیشتر مسیحیان بودند که از عراق و
سایر نقاط برای استخدام در دستگاه خلفا به بغداد میآمدند . دانشمندان
مسلمان غالبا در خارج از بغداد ظهور کردند . به خصوص موقعی که مملکتهای
کوچک اسلامی پدید آمد و فرمانروایان آن ممالک به تقلید خلفا در ترویج
علم و ادب کوشش نمودند و دانشمندان را به مراکز فرماندهی خود : قاهره ،
غزنین ، دمشق ، نیشابور ، استخر و غیره دعوت کردند نتیجه این شد که رازی
ازری ، ابن سینا از بخارا ( ترکستان ) بیرونی از بیرون ( سند ) ابن جلیل
گیاهشناس ، ابن باجه فیلسوف ، ابن زهره پزشک و خاندان وی و ابن رشد
فیلسوف و ابن رومیه گیاهشناس از اندلس برخاستند [1] .
پس سلول اول علوم و فرهنگ اسلامی در مدینه به وجود آمد و نخستین
نقطهای که این بذر در آنجا پاشیده شد شهر مدینه بود .
نخستین موضوع
اما اینکه نخستین موضوعی که توجه مسلمین را جلب کرد و حرکت علمی
مسلمین از آن شروع شد چه بود ؟
نقطه آغاز قرآن است مسلمانان علوم خویش را از تحقیق و جستجو در معانی
و مفاهیم آیات قرآن و سپس حدیث آغاز کردند و لهذا نخستین شهری که جنب
وجوش علمی در آن پیدا شد مدینه بود ، و نخستین مراکز علمی مسلمین مساجد
بود و نخستین موضوعات علمی آنان مسائل مربوط به قرآن و سنت ، و نخستین
معلم شخص رسول اکرم است علم قرائت ، تفسیر ، کلام ، حدیث ، رجال ،
لغت ، نحو ، صرف ، بلاغت و تاریخ و سیره که جزء نخستین علوم اسلامی است
به خاطر قرآن و سنت به وجود آمد ادوارد براون میگوید :
[1] همان مدرک ، صفحه . 257
نام کتاب : خدمات متقابل اسلام و ایران نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 439