نام کتاب : توحید نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 139
فتیلهای باشد و روشن بشود تا نور بدهد . در آخر آیه میفرماید این روغنی
که برای تمثیل ذکر شده چنان روغنی است که بدون اینکه شرارهای ، آتشی از
خارج به آن برسد خود به خود میخواهد روشنایی بدهد . بعضی مفسرین میگویند
که این ، اشاره به یک عده از نفوس است که آنها چنان آمادگی علمگیری
دارند که بدون آنکه معلمی ، مقدماتی دخالت داشته باشد ، گاهی یک برقی
در آنها پیدا میشود .
" الهام " از دیدگاه علمای جدید
وقتی که ما در کلمات علمای جدید این حرف را دیدیم ، بیشتر تعجب
کردیم ، یعنی به این حرف ایمان پیدا کردیم ، اینشتین در مقدمه کتاب
خلاصه فلسفی نظریه اینشتین به این مطلب تصریح میکند که تجارب مولد
فرضیات نیست ، بلکه این فرضیات است که تجارب را به دنبال خودش
میکشاند ، و تصریح میکند که فرضیههای بزرگ دنیا همانهایی است که در یک
حالتی یک مرتبه به ذهن دانشمند القاء و الهام شده است ، او حتی تعبیر
الهام و اشراق میکند ، یک مرتبه به ذهن دانشمند الهام شده ، بعد از
الهام رفته روی آن تجربه کرده ، دیده درست است ، اینشتین میگوید عامل
اصلی پیدایش نظریات ، آن الهاماتی است که احیانا به دانشمندان میشود ،
در کتاب انسان موجود ناشناخته که کتاب بسیار محققانهای است ، الکسیس
کارل که از دانشمندان طراز اول جهان شناخته شده است ، یک فصل علیحدهای
تحت عنوان " اشراق و الهام " دارد که من قسمتی از آن را اینجا نوشتهام
و برایتان نقل میکنم . میگوید :
" به یقین اکتشافات علمی ، تنها محصول و اثر فکر آدمی نیست . نوابغ
علاوه بر مطالعه و درک قضایا از خصایص دیگری چون اشراق و تصور خلاقه
برخوردارند . اشراق ، چیزهایی را که بر دیگران پوشیده است مییابد و
روابط مجهول بین قضایایی را که ظاهرا با هم ارتباطی ندارند میبیند و وجود
گنجینههای مجهول را به فراست درمییابد و ( نوابغ ) بدون دلیل و تحلیل ،
آنچه را که دانستنش اهمیت دارد میدانند . . . دانشمندان را به دو دسته
میتوان تقسیم کرد : یکی منطقی و دیگری اشراقی . . . علوم ترقی خود را
مرهون این دو دسته متفکر است . در علوم ریاضی نیز که اساس و پایه کاملا
منطقی دارد ، معهذا اشراق سهم گرفته است " .
نام کتاب : توحید نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 139