نام کتاب : انسان و ایمان نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 62
حکمفرما است ؟ یا ایدئولوژی انسان همانطور که از نظر گروهی یگانه است
نه چند گانه ، از نظر زمانی و مکانی نیز یگانه است نه چند گانه ، به
عبارت دیگر همچنانکه از نظر گروهی ، عام است نه خاص ، از نظر زمانی و
مکانی ، مطلق است نه نسبی .
اینکه یک ایدئولوژی از نظر زمانی و مکانی مطلق باشد یا نسبی نیز به
نوبه خود از یک نظر بسته به این است که خاستگاهش فطرت نوعی انسان و
هدفش سعادت نوع انسان باشد و یا خاستگاهش منافع گروهی و احساسات قومی
و طبقاتی باشد ، و از نظر دیگر بسته به آن است که ماهیت تحولات اجتماعی
را چه بدانیم ؟ آیا آنگاه که جامعهای متحول میشود و دورهای را پشت سر
میگذارد و دوره جدیدی را آغاز میکند ، آن جامعه تغییر ماهیت میدهد و
بالنتیجه قوانینی بر آن حاکم میشود مغایر قوانین حاکم پیشین ، آنچنانکه
مثلا آب پس از یک دوره بالا رفتن درجه حرارت ، تبدیل به بخار میشود و
از آن پس قوانین گازها بر آن حاکم است نه قوانین مایعات ؟ یا تحولات و
تکاملهای اجتماعی از این قبیل نیست قوانین اصلی تکاملی جامعه ، و مداری
که در آن تحول مییابد ثابت است جامعه تغییر منزل و مرحله میدهد نه
تغییر مدار و قانون تکامل ، آنچنانکه جاندران ازنظر زیستی متحول و متکامل
میشوند اما قوانین تکامل همواره ثابت است .
و از نظری این مساله که یک ایدئولوژی از نظر زمانی و مکانی مطلق است
یا نسبی بسته به آن است که جهان بینی آن ایدئولوژی چه جهان بینیئی باشد
؟ علمی یا فلسفی و یا مذهبی ؟ ایدئولوژی علمی به حکم اینکه مبتنی بر یک
جهان بینی ناپایدار است نمیتواند پایدار باشد ، بر خلاف جهانبینی فلسفی
مبتنی بر اصول اولیه و بدیهیات
نام کتاب : انسان و ایمان نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 62