نام کتاب : اسلام و مقتضیات زمان 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 158
مرد بزرگی مثل مرحوم آخوند خراسانی سخت حامی مشروطیت بود و واقعا این
مقدار که بنده تحقیق کردهام مرحوم آخوند خراسانی یکی از بزرگان علمای
شیعه بوده است و میشود گفت در دنیای شیعه مدرسی به خوبی مرحوم آخوند
نیامده است . حوزه درس هزار و دویست نفری داشته است و شاید سیصد نفر
مجتهد مسلم پای درس این مرد مینشسته است و ایشان فوق العاده مرد با
ایمان و با تقوائی بوده است . در اینکه این مرد منتهای حسن نیت را
داشته است شکی نیست . حالا اگر کسی گفت من با مشروطیت مخالفم معنایش
این نیست که العیاذبالله مرحوم آخوند را تخطئه میکند . از آن طرف در
رأس مخالفین یک فقیه بسیار بزرگی بوده است مثل مرحوم آقا سیدکاظم یزدی
که در فقاهت کم نظیر بوده است . اگر کسی با استبداد مخالف و طرفدار
مشروطیت باشد ، معنایش این نیست که مرحوم یزدی را تخطئه میکند . شاید
مرحوم یزدی که مخالف با مشروطیت بود میدانست که دستهای خارجی دخالت
دارد و بعد هم چنین و چنان میشود . بنابراین بحث تصویب یا تخطئه علمای
بزرگ نیست ، چون موضوع یک جهت ندارد . اگر موضوع مشروطیت و استبداد
یک مسأله علمی بود ، یک حرفی بود . مسألهای بوده که عوامل زیادی در آن
دخالت داشته است . ما از اینکه کدام دست سیاست چه دخالتی داشته است
صرف نظر میکنیم و با مخالف و موافق کاری نداریم . قرائن هم نشان میدهد
کسانی که مخالف با مشروطیت بودند میگفتند این مشروطیت که میخواهد
بیاید غیر از آن مشروطیتی است که دارند صحبتش را میکنند ، مشروطه
مشروعه به اصطلاح
نام کتاب : اسلام و مقتضیات زمان 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 158