نام کتاب : علل گرایش به مادیگری نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 155
4
آقای هیوم میگوید : فرضا جهان ما کامل ترین جهان ممکن باشد ، از کجا که
صانع جهان آن را از جای دیگر کپیه نکرده باشد و یا خود به تدریج و
ممارست ، صنعت خود را تکمیل نکرده باشد ؟
این اشکال نیز ناشی از آن است که هیوم از حدود کاربرد برهان نظم غافل
است . او پنداشته همه مسائل الهیات را از یک برهان استنتاج میکنند و
آن برهان نظم است . در جلد پنجم اصول فلسفه گفتهایم که کاربرد برهان نظم
این است که ثابت میکند طبیعت به خود واگذاشته نیست ، قوای طبیعت ،
قوای تسخیر شده است . طبیعت به اصطلاح فلاسفه فاعل بالتسخیر است ، و به
عبارت دیگر ، طبیعت ماورایی دارد و آن ماوراء حاکم بر طبیعت و مدبر آن
است . برهان نظم که کاربردش در این حد است ، در حدود همین کاربرد ،
رسا و کافی است . اما اینکه آن ماوراء چه وضعی دارد ، مثلا آیا کمالش
ذاتی است یا مکتسب است ، آیا تدریجا به دست آورده و یا مانند ذاتش
قدیم است و امثال اینها ، یک سلسله مسائل است که با یک سلسله براهین
دیگر قابل تحقیق است ، و فرضا با براهین دیگری قابل تحقیق نباشد و از
مسائلی باشد که برای همیشه برای بشر مجهول خواهد ماند که البته این طور
نیست و قابل تحقیق است از ارزش برهان نظم نمی کاهد . هدف برهان نظم
این است که ما را از طبیعت تا مرز ماورای طبیعت رهبری کند . ماورای
این مرز ، خارج از مسؤولیت این برهان است .
نام کتاب : علل گرایش به مادیگری نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 155