عدل الهی - مطهری، مرتضی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 104

معینی است و علت شی‌ء معین ، و این همان مفهوم دقیق " « انا کل شی‌ء خلقناه بقدر »" [1] است . برای روشن شدن این مطلب ، نظام جهان را در دو قسمت : " نظام طولی " و " نظام عرضی " توضیح می‌دهیم :

نظام طولی

مقصود از نظام طولی علت و معلول ، ترتیب در آفریدن و خلق اشیاء ، و به اصطلاح ترتیب در فاعلیت خدا نسبت به اشیاء و صدور اشیاء از اوست .
علو ذات پروردگار و قدوسیت او اقتضاء دارد که موجودات ، رتبه به رتبه‌ و پشت سر یکدیگر نسبت به او قرار داشته باشند ، صادر اولی باشد ، صادر دومی باشد ، صادر سومی باشد ، و هکذا ، یکی پس از دیگری ایجاد شوند و هر کدام معلول ما قبل خود باشند . البته مقصود ، اول بودن و دوم و سوم بودن‌ زمانی نیست ، در آنجا زمان مطرح نیست ، خود زمان یکی از مخلوقات است‌ .
آنچه در لسان دین ، به عنوان ملائکه و جنود الهی و رسل الهی ( رسل‌ تکوینی نه رسل تشریعی ) و مقسمات امر و مدبرات امر آمده است ، و مفاهیمی مانند عرش ، کرسی ، لوح و قلم ، که وجود یک سلسله تشکیلات‌ معنوی و الهی را برای خدا معرفی می‌کند ، همه برای تفهیم همین حقیقت است‌ که خدای متعال ، آفرینش را با نظام خاص و ترتیب مشخص ، اراده و اجرا می‌کند . این مطلب را حکما با اصطلاح و زبان مخصوص بیان کرده‌اند و در معارف اسلامی با زبان دیگر بیان شده است . ما همان زبان اسلامی را که‌ شیرین تر و رساتر است انتخاب می‌کنیم : در این نظام ، ذات حق در رأس همه موجودات قرار دارد و ملائکه ، مجریان فرمان او هستند ، بین خود ملائکه نیز سلسله مراتب محقق است : بعضی ریاست و فرماندهی دارند و بعضی از اعوان و انصار بشمار می‌روند ، میکائیل فرشته مأمور ارزاق ، و عزرائیل ملک موت و موکل بر قبض ارواح‌ است ، و برای هر یک از آندو ، اعوان و یارانی نیز وجود دارد ، هر ملکی‌ پستی مشخص و جایی معین دارد : « و ما منا الا له مقام معلوم »[2] .
" هر یک از ما فرشتگان ، مقام معینی داریم " .

[1] قمر / . 49 [2] الصافات / . 164

نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 104

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست