3- تعصب شديد و افراطى‌

«تعصّب» در عرف زمان ما به «اعتقاد و پاى‌بندى شديد نسبت به چيزى» گفته مى‌شود، خواه يك امر اعتقادى مربوط به مبدأ و معاد باشد، يا يك مسأله اخلاقى، و يا نوعى آداب و رسوم يك قوم و قبيله، و يا حتّى دفاع از يك فرد خاص.

از كلمات امير مؤمنان على عليه السلام در نهج البلاغه در خطبه قاصعه‌ [1] استفاده مى‌شود كه تعصّب در گذشته نيز مفهومى قريب به معنى امروزى داشته است ولى آن حضرت تعصّب را به دو گونه تفسير فرموده: تعصّب ممدوح و مثبت، و تعصّب مذموم و منفى.

در مورد تعصّب منفى تعصّب ابليس را يادآور مى‌شود كه او را از سجده بر آدم منع كرد. امام عليه السلام او را پيشواى متعصّبان جهان، نام مى‌نهد، و مى‌فرمايد:

«فَعَدُوُّ اللَّهِ (ابليس) إِمامُ الْمُتَعَصِّبِينَ وَ سَلَفُ الْمُسْتَكْبِرِينَ ...؛

دشمن خدا ابليس پيشواى متعصّبان و سلف‌

[1]. نهج البلاغه، خطبه 192 (خطبة القاصعة).