[مقدمات پژوهش‌]

پيشگفتار

سير تاريخى «مناسك جامع»

بخشى از نظرات فقهى مرجع عاليقدر، حضرت آية اللّه العظمى مكارم شيرازى، مدّ ظلّه العالى، پيرامون مناسك و اعمال حج، براى نخستين بار در كتاب‌ «تعليقات على العروة الوثقى» به زبان عربى منتشر شد، سپس به صورت كاملتر و فراگير، به گونه‌اى كه عمده احكام حج و عمره را در بر داشت، در كتاب‌ «مناسك حجّ» معظّم له انتشار يافت. در مرحله بعد، و به پيشنهاد سازمان حج، معظّم له‌ «بر مناسك حجّ امام خمينى قدس سرّه الشريف» كه از جامعترين مناسكهاى حج به زبان فارسى محسوب مى‌شود، حاشيه زدند كه ابتدا حواشى مزبور به صورت مستقل، و سپس در پاورقى كتاب مذكور، و به همراه حواشى سه تن از مراجع بزرگ تقليد، آيات عظام خوئى، گلپايگانى و اراكى قدّس اللّه اسرارهم چاپ، و در اختيار علاقمندان قرار گرفت.

پرسش و پاسخهاى جديدى كه از محضر معظّم له شده بود نيز در دو جلد، به نام‌ «استفتائات جديد» به علاقمندان عرضه شد، كه بحمداللّه جلد