ماترياليسم دياليكتيك چيست؟

1- ريشه ماترياليسم دياليكتيك- اگر چه ما در اين بحث سر و كارى با معناى اين دو لفظ (ماترياليسم و دياليكتيك) از نظر لغت‌شناسى نداريم ولى براى آشنا شدن به مطلب، شناختن مفهوم لغوى آنها نيز بى‌فايده نيست.

«ماتريال» در زبان فرانسه به معناى «ماده» و «ايسم» كه به آخر آن ملحق شده معرف مكتب و مسلك است.

بنابراين «ماترياليسم» روى هم رفته به معناى «ماديگرى» است.

اما «دياليكتيك» در اصل از ماده «ديالگو» گرفته شده و اين كلمه در زبان يونانى به معنى مباحثه و مكالمه كردن است و معمولًا به كسانى كه داراى منطق قوى و قدرت استدلال باشند «دياليك تيسين» اطلاق مى‌شود گاهى آن را به اشخاص حرّاف و پشت سر هم انداز نيز مى‌گويند.

اما از نظر اصطلاح فلسفى كه فعلًا مورد توجه ماست، برخلاف آنچه تصور مى‌شود، اين دو لفظ حقيقت تازه بغرنجى را در بر ندارد و بطور خلاصه معناى اصطلاحى آن را چنين مى‌توان شرح داد: (دقت كنيد):

«ماترياليسم دياليكتيك كه يگانه شاهكار فلسفى رهبران كمونيست‌ها و بزرگ‌ترين تكيه گاه آنها در مسائل اجتماعى است، نام يك شعبه خاص مادى‌گرى است كه بر اساس «تغيير وتحول‌» بنا شده است. طرفداران اين مكتب پس از قبول اصل مادى‌گرى معتقدند كه كليه پديده‌ها و موجودات عالم بر مركب تندرو «تغيير و حركت‌» سوارند و لحظه‌اى سكون و سكوت در هيچ قسمت وجود ندارد».

«يك درخت يا يك حيوان يا جامعه‌اى كه امروز مشاهده مى‌كنيم با درخت و حيوان و جامعه ديروز و يك ساعت و يك لحظه قبل تفاوت دارد و فردا نيز به اين حال باقى نخواهد ماند و اگر آنها را با تمام مشخصات در نظر بگيريم بايد بگوييم اين درخت يا اين جامعه غير از آن درخت و جامعه ديروز است».

«اين حركت دائمى و عمومى است و هيچ چيز حتى افكار و علوم و مذاهب و اخلاق و ... از آن مستثنا نيستند، از نظر يك نفر «دياليك تيسين‌» هر موجودى به عنوان «برزخ» بين يك سلسله طولانى از حالات گذشته و آينده شناخته مى‌شود، او براى هر چيز تاريخه‌اى در نظر مى‌گيرد، اين جوجه‌اى كه امروز سر از تخم بيرون مى‌آورد هميشه چنين نبوده و همواره نيز چنين نخواهد ماند، قبلًا به صورت تخم و پيش از آن جزء بدن مرغى بوده و بعداً نيز به صورت مرغ بيرون مى‌آيد، اين جامعه‌اى كه امروز مى‌بينيم ... اين علم ...

اين اجتماع ... اين ... هر كدام تاريخچه‌اى دارند».

«هراكليت» [1] مؤسس اين مسلك مى‌گويد: «عالم همچنان رودخانه‌اى است كه دائماً در جريان است همان‌طور كه نمى‌توان در آب يك رودخانه بيش از يك مرتبه آب تنى كرد، زيرا مرتبه جديد قهراً در آب‌

[1]. هراكليت يا هرقليطوس از حكماى يونان باستان است كه در اوايل قرن پنجم قبل از ميلاد مى‌زيسته و از اهل «افبسوس» است.