در عالم مورچگان چه مى‌گذرد؟

2- پس از حيوانات ذره‌بينى كوچك‌ترين جاندارانى كه با چشم ديده مى‌شوند حشراتند، اين طبقه نيز بخودى خود انواع بيشمارى دارند كه هر يك ساختمان مخصوص و ممتازى دارا مى‌باشند، و مهم‌ترين آنها مورچگانند كه از ديرزمانى بشر به تفكّر و مطالعه درباره آنها پرداخته، و از نزديك ناظر وضع زندگى آنها بوده است، و حقاً نتايج گرانبهايى بدست آورده كه از نظر توحيد و علم شايان اهميّت فراوان است.

نتيجه اين مطالعات به اندازه‌اى عجيب است كه قبول آن براى افراد عادى كه مورچه را يك موجود پست و ضعيف مى‌شمارند و به ظواهر ساده زندگانى آنها نگاه مى‌كنند، خالى از اشكال نيست، ولى كسانى كه درست تشكيلات زندگى اجتماعى آنها را مطالعه كرده‌اند مورچه‌ها را با هوش‌ترين حيوانات روى زمين پس از انسان مى‌دانند!

تمدن جامعه بشرى بعد از گذشتن سال‌هاى دراز و طى مراحل مختلفى به پاى تمدن مورچگان رسيد و شايد هم اكنون نيز تمدن آنها از تمدن «بعضى» از طوايف انسان بيشتر باشد!

وضع ساختمان بدنى آن‌ها عجيب، و طرز احساسات آن‌ها عجيب‌تر و وضع تشكيلات لانه و زندگى آن‌ها از هر دو حيرت‌آورتر است، البتّه نمى‌توان بااين مختصر آن همه مطالبى كه در پيرامون اين سه قسمت در كتاب‌هاى متعددى جمع آورى شده شرح داد ولى براى نمونه به شرح چند قسمت از آن مى‌پردازيم.

بدن مورچه اساساً از سه قسمت عمده تشكيل يافته يكى ناحيه سر، و ديگرى ناحيه سينه، و سوم ناحيه شكم است، قسمت اوّل داراى اعضاى حساس مانند مغز، و دو چشم بينا، و قوه شامه قوى، و دو چنگال نيرومند، كه وسيله گرفتن اشيا و دو شاخك كه حكم آنتن راديو و هواسنج را دارد، مى‌باشد. حتى گفته مى‌شود بوسيله همين شاخك‌ها با همنوعانش صحبت و راز و نياز مى‌كند، مغز كوچك مورچه مركز احساسات و غرايز بسيارى است كه به بعضى از آنها اشاره خواهد شد.

سينه مورچه خيلى كوچك و بعد از سر حساس‌ترين قسمت بدن اوست و مركز عضلات و اعصاب محركه دست و پاى او نيز مى‌باشد.

شكم بزرگ مورچه داراى معده و روده و بعضى داراى كيسه زهرى است كه بعد از زخم كردن بدن دشمن به وسيله دندان، با چابكى آن را در محل زخم خالى مى‌كند!

مورچه‌ها احساسات گوناگونى مانند انسان دارند، مخصوصاً در تنفر از بيگانگان و علاقه‌مندى به آب و خاك و لانه و وطن چنان هستند كه اگر مورچه‌اى سر زده داخل لانه آنها شود با طرز بيرحمانه‌اى او را مى‌كشند و جسدش را به كنارى مى‌اندازند، در حالى كه اگر تخم مورچه‌اى را از لانه خارج كرده و پرورش دهيم و پس از بزرگ شدن دوباره به همان لانه اوّل وارد كنيم هموطنان او از اظهار خوشوقتى و ملاطفت و پذيرايى گرم و صميمانه نسبت به او مضايقه نخواهند كرد، بعضى عقيده دارند اين شناسايى به وسيله حس‌