نام کتاب : شان نزول آيات قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 69
برقرار گردد.
اين دستورى است كه تنها افرادى از شما، كه ايمان به خدا و روز قيامت دارند، از آن،
پند مىگيرند اين (دستور)، براى رشد (خانوادههاى) شما مؤثرتر، و براى شستن
آلودگىها مفيدتر است؛ و خدا مىداند و شما نمىدانيد.
شأن نزول:
از ازدواج
ممانعت نكنيد
يكى از ياران
پيامبر صلى الله عليه و آله به نام «مَعْقِل بن يسار» خواهرى به نام «جَملاء» داشت
كه از همسرش «عاصم بن عُدَىّ» طلاق گرفته بود، بعد از پايان عدّه، مايل بود بار
ديگر به عقد همسرش درآيد، ولى برادرش از اين كار مانع شد، آيه فوق نازل شد و او را
از مخالفت با چنين ازدواجى نهى كرد.
و نيز
گفتهاند: آيه هنگامى نازل شد كه «جابر بن عبداللَّه» با ازدواج مجدد دختر عمويش
با شوهر سابق خويش، مخالفت مىورزيد. [1]
***
شايد در جاهليت چنين حقى به غالب بستگان نزديك
مىدادند كه در امر ازدواج زنان و دختران خويشاوند دخالت كنند.
شك نيست كه
برادر و پسر عمو از نظر فقه شيعه، هيچ گونه ولايتى بر خواهر و دختر عموى خود
ندارند و آيه فوق مىخواهد اين گونه دخالتهاى غير مجاز را نفى كند، بلكه چنان كه
در تفسير آمده از آيه فوق، حكم وسيعترى حتى درباره اولياء استفاده مىشود كه حتى
پدر و جدّ- چه رسد به بستگان ديگر و يا بيگانگان- حق ندارند با چنين ازدواجهائى
مخالفت كنند.
***
[1] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث- بسيارى از
مفسران ديگر مانند: «قرطبى»، «تفسير كبير»، «تفسير روح المعانى» و «فى ظلال
القرآن»، هر دو شأن نزول يا يكى از آن دو را ذيل آيه مورد بحث نقل كردهاند؛ «فقه
القرآن» قطب راوندى، ج 2، ص 181.
نام کتاب : شان نزول آيات قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 69