نام کتاب : شان نزول آيات قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 445
سرپرست برنامههاى «بنىنضير» بود گفت: اعتنائى به حرف «عبداللّه بن ابى» نكن،
او مىخواهد تو را تشويق به جنگ محمّد صلى الله عليه و آله كند، خودش در خانه
بنشيند، و شما را تسليم حوادث نمايد «حيى» گفت: ما جز دشمنى محمّد صلى الله عليه و
آله و پيكار با او، چيزى را نمىشناسيم، «سلام» در پاسخ او گفت: به خدا سوگند من
مىبينم، سرانجام ما را از اين سرزمين بيرون مىكنند، و اموال و شرف ما بر باد
مىرود، كودكان ما اسير، و جنگجويان ما كشته مىشوند. [1] آيات فوق، سرانجام اين ماجرا را بازگو مىكند.
بعضى معتقدند: اين آيات قبل از ماجراى يهود «بنىنضير» نازل شده و حكايت از
حوادث آينده اين ماجرا مىكند، و به همين دليل، آن را از خبرهاى غيبى قرآن
مىشمرند.
لحن آيات، كه به صورت فعل مضارع ذكر شده، گرچه اين نظر را تأييد مىكند ولى
پيوند اين آيات با آيات پيشين، كه بعد از ماجراى شكست «بنىنضير» و تبعيد آنها
نازل گرديده، نشان مىدهد كه اين آيات نيز بعد از اين ماجرا نازل شده، و تعبير به
فعل مضارع به عنوان حكايت حال است (دقت كنيد).
***
[1] «روح البيان»، ج 9، ص 439- همين
معنى با تفاوتهائى در «تفسير درّ المنثور»، ج 6، ص 199 آمده است.
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگيريد! شما نسبت
به آنان اظهار محبت مىكنيد، در حالى كه آنها به آنچه از حق براى شما آمده كافر
شدهاند و رسول اللّه و شما را به خاطر ايمان به خداوندى كه پروردگار همهشماست از
شهر و ديارتان بيرون مىرانند؛ اگر شما براى جهاد در راه من و جلب خشنوديم هجرت
كردهايد؛ (پيوند دوستى با آنان برقرار نسازيد.) شما مخفيانه باآنها رابطه دوستى
برقرار مىكنيد در حالى كه من به آنچه پنهان يا آشكارمىسازيد از همه داناترم. و
هر كس از شما چنين كارى كند، از راه راست گمراه شده است.
اگر آنها بر شما مسلط شوند، دشمنانتان خواهند بود و دست و زبان خود را به بدى
كردن نسبت به شما مىگشايند، و دوست دارند شما به كفر باز گرديد!
هرگز بستگان و فرزندانتان روز قيامت سودى به حالتان نخواهند داشت؛ ميان شما
جدائى مىافكند؛ و خداوند به آنچه انجام مىدهيد بيناست.
شأن نزول:
ماجراى نامه حاطب بن ابى بلتعه
غالب مفسران تصريح كردهاند: اين آيات، (يا آيه اوّل) درباره «حاطب ابن ابى
بلتعه»، نازل شده است (البته با تفاوتهاى مختصرى)، و ما ذيلًا آنچه را مرحوم
«طبرسى» در «مجمع البيان» آورده است، ذكر مىكنيم:
نام کتاب : شان نزول آيات قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 445