فِي‌الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظيمٌ‌

كيست ستمكارتر از آن كس كه از بردن نام خدا در مساجد او جلوگيرى كرد و سعى در ويرانى آنها نمود؟! شايسته نيست آنان، جز با ترس و وحشت، وارد اين كانون‌هاى عبادت شوند. بهره آنها در دنيا (فقط) رسوائى است و در آخرت، عذاب عظيم (الهى)!

شأن نزول:

جلوگيرى از بهره‌ورى از معابد الهى‌

در كتاب «اسباب النزول» از «ابن عباس» چنين آمده كه اين آيه در مورد «فطلوس» رومى و ياران مسيحى او نازل شده است، آنها با بنى اسرائيل جنگيدند، «تورات» را آتش زدند و فرزندان آنها را به اسارت گرفتند، بيت المقدس را ويران ساختند و مردارها در آن ريختند.

مرحوم «طبرسى» در «مجمع البيان» از «ابن عباس» نقل مى‌كند كه اين كوشش در تخريب و نابودى بيت المقدس همچنان ادامه داشت تا زمانى كه به دست مسلمانان، فتح شد. [1]

در روايتى از امام صادق عليه السلام نيز مى‌خوانيم: اين آيه در مورد «قريش» نازل گرديد، درآن هنگام كه از ورود پيامبراكرم صلى الله عليه و آله به شهر «مكّه ومسجدالحرام» جلوگيرى‌كردند. [2]

بعضى شأن نزول سومى نيز براى آيه گفته‌اند و آن اين كه: منظور مكان‌هايى است كه مسلمانان در «مكّه» براى نماز داشتند و مشركان پس از هجرت پيامبر صلى الله عليه و آله آنها را ويران كردند. [3]

هيچ مانعى ندارد كه نزول آيه ناظر به تمام اين حوادث بوده باشد، بنابراين هر يك از شأن نزول‌هاى فوق يكى از ابعاد مسأله را منعكس مى‌كند.

[1] «بحار الانوار»، ج 20، ص 319؛ «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث (با اندكى تفاوت).

[2] «بحار الانوار»، ج 20، ص 319، و ج 80، ص 340؛ «تفسير على بن ابراهيم قمى»، ج 1، ص 58؛ «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث.

[3] «بحار الانوار»، ج 35، ص 297، و ج 80، ص 340؛ «تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام»، ص 560.