شأن نزول:

از كمك‌هاى مالى دريغ نكنيد

جمعى از مفسران، براى آيه مورد بحث، شأن نزولى نقل كرده‌اند كه: پيوند آن را با آيات گذشته روشن مى‌سازد و آن اين كه:

«اين آيه درباره گروهى از صحابه نازل شد كه بعد از «داستان افك» سوگند ياد كردند كه به هيچ يك از كسانى كه در اين ماجرا درگير بودند و به اين تهمت بزرگ دامن زدند كمك مالى نكنند، و در هيچ موردى با آنها مواسات ننمايند، آيه فوق نازل شد وآنها را از اين شدت عمل‌وخشونت باز داشت‌ودستور عفو و گذشت داد».

اين شأن نزول را «قرطبى» در تفسيرش از «ابن عباس» و «ضحاك»، و مرحوم «طبرسى» از «ابن عباس» و غير او، ذيل آيات مورد بحث نقل كرده‌اند و جنبه عمومى دارد. [1]

ولى گروهى از مفسران اهل تسنن، اصرار دارند بگويند: اين آيه در خصوص «ابوبكر» نازل شده كه بعد از داستان «افك»، كمك مالى خود را به «مسطح بن اثاثه» كه «پسر خاله» يا «پسر خواهر» او بود، و به مسأله افك دامن مى‌زد، قطع كرده، [2] در حالى كه تمام ضميرهائى كه در آيه به كار رفته به صورت جمع است و نشان مى‌دهد: گروهى از مسلمانان بعد از اين ماجرا تصميم به قطع كمك‌هاى خود از اين مجرمان گرفته بودند، و آيه، آنها را از اين كار نهى كرد.

به هر حال، مى‌دانيم: آيات قرآن اختصاص به شأن نزول ندارد، بلكه همه مؤمنان را تا دامنه قيامت شامل مى‌گردد، يعنى توصيه مى‌كند: مسلمانان در اين گونه موارد گرفتار احساسات تند و داغ نشوند، و در برابر لغزش‌ها و اشتباهات گنهكاران تصميمات خشن نگيرند.

[1] «تبيان»، ج 7، ص 421؛ «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «الميزان»، ج 15، ص 106؛ «قرطبى»، ج 12، ص 207.

[2] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «تبيان»، ج 7، ص 421؛ «الميزان»، ج 15، ص 106.