شأن نزول:

سهام ارث‌

«عبد الرحمن بن ثابت انصارى» برادر «حسان بن ثابت» شاعر معروف صدر اسلام، از دنيا رفت، در حالى كه يك همسر و پنج برادر از او به يادگار مانده بود.

برادران ميراث «عبد الرحمن» را در ميان خود قسمت كردند و به همسر او چيزى ندادند، او جريان را به خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله عرض كرد، و از آنها شكايت نمود، در اين هنگام آيات فوق نازل شد و در آن، ميراث همسران دقيقاً تعيين گرديد. [1]

و نيز از «جابر بن عبداللَّه» نقل شده كه: بيمار شده بودم، پيامبر صلى الله عليه و آله از من عيادت كرد، من بى هوش بودم، پيامبر صلى الله عليه و آله آبى خواست، با مقدارى از آن وضو گرفت، و بقيه را بر من پاشيد، من به هوش آمدم، عرض كردم: اى رسول خدا! تكليف اموال من بعد از من چه خواهد شد؟

پيامبر صلى الله عليه و آله خاموش گشت، چيزى نگذشت كه آيات فوق نازل گرديد و سهم ورّاث در آن تعيين شد. [2]

ا 19 يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ كَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ يَأْتينَ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ وَ عاشِرُوهُنَ‌بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‌ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ يَجْعَلَ اللَّهُ فيهِ خَيْراً كَثيراً

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! براى شما حلال نيست كه از زنان، از روى اكراه (و ايجاد ناراحتى براى آنها،) ارث ببريد! و آنان را تحت فشار قرار ندهيد كه قسمتى از آنچه را به آنها داده‌ايد (از مهر)، تملك كنيد! مگر اين كه آنها عمل زشت آشكارى انجام دهند. و

[1] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «تفسير طبرى»، ج 4، ص 185؛ «درّ المنثور»، ج 2، ص 443.

[2] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «صحيح بخارى»، ج 7، ص 4، و ج 8، ص 3؛ «اسباب نزول الآيات» واحدى نيشابورى، ص 96.