نيست براى نماز به جاى ديگرى رود تا روى مهر سجده كند، ولى اگر در همان جا بتواند روى سنگ يا حصير و مانند آن سجده كند، واجب است.

مسأله 962. سجده كردن روى چيزى كه بدن روى آن آرام نمى‌گيرد اشكال دارد، ولى چنان كه قبلًا نيز گفتيم اگر در كشتى و قطار و مانند آن بتواند واجبات نماز را در حال حركت رعايت كند، نمازش صحيح است؛ اگر انسان روى تشك يا چيز ديگرى سجده كند كه بدن در اوّل آرام نيست و بعد آرام مى‌گيرد، مانعى ندارد.

مسأله 963. هرگاه زمين گِل باشد كه اگر بخواهد سجده كند بدن و لباس او آلوده مى‌شود، مى‌تواند ايستاده نماز بخواند و براى سجده با سر اشاره كند.

مسأله 964. بعد از سجده دوم در جايى كه تشهّد واجب نيست، بهتر است لحظه‌اى بنشيند سپس براى ركعت بعد برخيزد.

چيزى كه سجده بر آن صحيح است‌

مسأله 965. هنگام سجده بايد پيشانى بر زمين يا چيزهايى كه از زمين مى‌رويد مانند چوب و برگ درختان باشد؛ ولى سجده بر چيزهاى خوراكى و پوشاكى هرچند از زمين برويد جايز نيست؛ و همچنين سجده كردن بر فلزّات مانند طلا و نقره باطل است، امّا سجده بر سنگهاى معدنى مانند سنگ مرمر و سنگهاى سفيد و سياه و حتّى عقيق اشكال ندارد.

مسأله 966. احتياط واجب آن است كه بر برگ درخت «مو» كه بعضى آن را در غذا مصرف مى‌كنند سجده نكند.

مسأله 967. سجده بر علف و كاه و مانند اينها كه از زمين مى‌رويد و خوراك حيوان است اشكال ندارد؛ و همچنين سجده بر گلهايى كه خوراكى انسان نيستند؛ امّا گلها و گياهانى كه از قبيل داروى خوراكى هستند مانند گل بنفشه و گل گاو زبان، بنا بر احتياط، سجده بر آنها صحيح نيست؛ همچنين سجده بر گياهانى كه در بعضى از شهرها خوراكى است و در بعضى از شهرها خوراكى نيست.