نام کتاب : دائرة المعارف فقه مقارن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 61
از علوم پيش
نياز فقه اسلامى يعنى علم رجال و بخش عمدهاى از علم اصول، براى اجتهاد و استنباط
در علوم ديگر اسلامى لازم و ضرورى است.
و بر همين
اساس است كه مىگوييم: محقّقى كه فقيه و داراى ملكه اجتهاد نباشد تحقيق او در
زمينههاى مختلف علوم اسلامى از حدّ نصاب لازم برخوردار نيست، به عنوان مثال:
1. يكى از
مباحث اعتقادى كه سخن در آن بسيار گفته شده، مسأله علم پيامبر و امامان معصوم است
كه محدودهاى دارد يا نه و اگر دارد محدودهاش چيست؟ كه در اين باره هم آيات
متعدّدى وارد شده و هم روايات مختلفى كه در بدو نظر چنين تصوّر مىشود اين آيات يا
روايات با هم در تعارض است اما هنگامى كه به كمك قواعد اصولى كه در بالا به آن
اشاره شد به سراغ اين آيات و روايات برويم فهم و محتواى آنها ساده و آسان است كه
اينجا جاى شرح آن نيست.
و همچنين جبر
و تفويض و شفاعت و مانند آن.
2. در علم
اخلاق بحث مشروحى درباره دنياست كه آيا مذموم است و يا در شرايطى مطلوب؟
روايات
فراوانى در مدح و ذم دنيا وارد شده كه با احاطه به قواعدى كه در بالا گفته شد
تعارض آنها به خوبى حلّ مىشود و دنياى مذموم و ممدوح از يكديگر شناخته مىشود.
و همچنين در
مسأله فقر و غنا و انزواطلبى و اجتماعى بودن و امثال آن.
3. در علم
حقوق اسلامى مسائل بسيار زيادى است كه گاه جنبه فقهى دارد و گاه غير فقهى ولى از
اصول و قواعدى كه در بالا اشاره كرديم مايه مىگيرد. بنابراين حقوقدانان علاوه بر
پيش نيازهاى ديگر علم حقوق بايد از اين بخش از علم اصول نيز در سر حدّ اجتهاد آگاه
باشند تا آنچه از مسائل حقوق اسلامى از كتاب و سنّت برگرفته مىشود براى آنان به
خوبى روشن گردد.
همچنين در
مسائل مربوط به مديريت اسلامى و حكومت و روانشناسى اسلامى و مانند آن همين حكم
جارى و سارى است.
***
منابع و مآخذ
1. قرآن
كريم.
2. نهج
البلاغه (با تحقيق دكتر صبحى صالح).
3. الاحتجاج،
احمد بن على الطبرسى، منشورات دار النعمان.
4. اصول
سرخسى، محمّد بن احمد سرخسى، دار الكتاب العلميّة، بيروت، چاپ اوّل، 1414 ق.
5. امالى،
محمّد بن الحسن الطوسى، دار الثّقافه، قم، چاپ اوّل، 1414 ق.
6. بحار
الأنوار، محمّد باقر المجلسي، مؤسسة الوفاء، چاپ اوّل، بيروت، 1403 ق.
7. بصائر
الدّرجات الكبرى، محمّد بن الحسن بن فروخ الصفّار، مؤسسة الاعلمى، تهران، 1362 ش.
8. التفسير
المنير، الدكتور وهبة الزحيلى، دار الفكر المعاصر، بيروت، چاپ اوّل، 1411 ق.
9. جواهر
الكلام، محمّد حسن النجفى، دار احياء التراث
نام کتاب : دائرة المعارف فقه مقارن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 61