قرن نهم:

در اين قرن مجتهدان بزرگى مى‌زيستند مانند:

1. مقداد بن عبد اللَّه بن محمّد بن حسين بن محمّد سيورى حلّى اسدى، معروف به «فاضل مقداد» (م 826) [1]: برخى كتاب‌هاى ايشان عبارت است از:

كنز العرفان‌؛ آداب الحج‌؛ تنقيح الرائع من مختصر النافع.

2. احمد بن فهد حلّى اسدى، معروف به ابن فهد، (م 841): از جمله كتاب‌هاى فقهى ايشان، التحرير فى الفقه‌؛ المهذب البارع‌ (شرح مختصر النافع)، الدر النضيد في فقه الصلاة است. [2]

قرن دهم:

در اين قرن نيز صاحبان فتوا بسيار بوده‌اند، از جمله:

1. على بن الحسين بن عبد العالي كركي معروف به «محقّق ثانى» يا معروف به «محقّق كركي» (م 940): برخى كتاب‌هاى فقهى ايشان عبارتند از: جامع المقاصد فى شرح القواعد، الجعفرية فى الصلاة، حاشيه بر شرايع الاسلام‌، حاشيه مختصر النافع‌، حاشيه دروس‌، حاشيه ذكرى‌، جوابات المسائل الفقهية، حاشية مختلف علّامه حلّى.

2. زين الدين بن على بن احمد عاملى، معروف به «شهيد ثاني» (م 966): در برخى از كتب 28 كتاب فقهى از ايشان نقل شده است كه برخى از آنها به شرح ذيل است: الروضة البهيّة فى شرح اللمعة الدمشقية؛ مسالك الافهام‌؛ حاشية مختصر النافع‌؛ حاشيه ارشاد الاذهان. [3]

3. حسن بن شهيد ثاني (صاحب معالم) (م 1011): ايشان كتاب معالم را به عنوان مقدّمه‌اى بر فقه استدلالى نگاشته است. يكى از كتاب‌هاى فقهى ايشان‌ جوابات المسائل المدنيات‌ مى‌باشد.

4. حسين بن عبد الصمد حارثى والد شيخ بهائى (م 984): [4] برخى كتب فقهى ايشان عبارتند از:

المسائل التسع الفقهيّة، المسائل الصلاتيّة، رسالة اتساعيّة. [5]

5- احمد بن محمّد اردبيلى معروف به «محقق اردبيلى» (م 993): كتابهاى معروف فقهى ايشان عبارتند از:

مجمع الفائدة و البرهان‌ في شرح‌ ارشاد الاذهان‌ از علّامه حلّى و زبدة البيان في احكام القرآن. [6]

[1]. فاضل مقداد عالمى بزرگوار، دانشمندى برجسته، محقّقى دقيق و متكلّم و فقيه بود. وى داراى نوشته‌هايى است كه از جمله آنها كتاب كنز العرفان فى فقه القرآن است. (تنقيح المقال‌، باب ميم، شماره 12097، ج 3، ص 245).

[2]. شيخ حر عاملى، ابن فهد حلّى را چنين وصف مى‌كند: عالم، فاضل، مورد اعتماد، درستكار، زاهد، عابد، پرهيزكار و داراى جلالت و بزرگى قدر است. (مقدّمه‌ بحار الأنوار، (ج 0)، ص 232).

[3]. مامقانى درباره شهيد ثانى مى‌گويد: وثاقت، علم، فضل، زهد، عبادت، پرهيزكارى، قدرت تحقيق، مهارت و چيرگى در مسائل، بزرگى قدر و منزلت و گردآورى فضايل و كمالات وى مشهورتر از آن است كه نياز به بازگويى باشد. كتاب‌هاى فراوانى دارد كه آخرين كتابش شرح لمعه دمشقيّه است. (تنقيح المقال‌، باب زين الدين، شماره 4517، ج 1، ص 472).

[4]. شيخ حرّ عاملى در امل الآمل پس از آن كه وى را ملقّب به لقب شيخ عزّ الدين مى‌داند، مى‌نويسد: وى عالمى چيره دست، محقّقى دقيق، مردى جامع، اديب و داراى جلالت قدر بود. (تنقيح المقال‌، باب حسين، شماره 2948، ج 1، ص 332).

[5]. الذّريعة، ج 20، ص 354- 334.

[6]. همان مدرك، ص 35.