دارد، به جهت اين كه مخاطب ادلّه حدود و تعزيرات است، و اجراى حدود و تعزيرات در درجه اوّل بر دوش حاكم شرع است، ولى چنين حقّى براى حاكم شرع جهت انجام مسائل تربيتى و آداب وجود ندارد. در نتيجه محدوده اختيار حاكم در اجراى تأديب، فقط در صورت ارتكاب منكرات است.

امّا ولىّ طفل (پدر و پدربزرگ پدرى) حقّ تأديب نابالغ را در هر دو جهت دارد؛ هم براى جلوگيرى از منكرات، و وادار كردن به انجام واجبات، و هم در مقام تعليم و تربيت.

علاوه بر رواياتى كه گذشت، روايات خاصّى در جواز تأديب صبى براى وادار كردن وى به انجام واجبات نيز وارد شده است.

سؤال: آيا مادر هم مى‌تواند همانند پدر و جدّ پدرى كودك را به هنگام ضرورت تنبيه كند؟

پاسخ: در ميان فقهاى شيعه، كسى را نيافتيم كه متعرّض اين مسأله شده باشد. ولى در كتاب الفقه على المذاهب الاربعه، از كتابهاى اهل سنّت مى‌خوانيم:

«الظاهر ان الام تلحق بالاب فيما اذا كان فى زمن الصبا فى كفالتها للصبى او البنت فيجوز لها التعزير [1]؛

ظاهرا مادر نيز حقّ تأديب و تنبيه طفل را همچون پدر دارد؛ البتّه تا زمانى كه دختر بچّه يا پسر بچّه در كفالت وى هستند.»

ما نيز معتقديم كه تفاوتى بين پدر و مادر در اين مسأله نيست. و دليل‌

[1]. الفقه على المذاهب الاربعة، جلد 5، صفحه 400.