داروهاى‌ «آنتى بيوتيك» گرديد، كه اين يك اثر بود نه انگيزه.

همچنين ممكن است وجود اين گونه آثار در مذهب، بعضى از مردم را به سوى مذهب بكشاند، امّا اين اشتباه بزرگى است كه سر چشمه پيدايش عقايد مذهبى را در همه موارد وجود اين آثار بدانيم؛ بلكه- همان طور كه سرانجام در اين بحثها خواهيم ديد- عامل اصلى پيدايش فكر مذهبى همان‌ «نظام شگرف» و شعف آور جهان هستى بوده است؛ و به تعبير ديگر عقيده به خدا، درك يك واقعيّت خارجى است و نمى‌توانيم انكار كنيم كه واقعيّت‌هايى در جهان وجود دارد كه قطع نظر از فايده آنها در زندگى ما، به آنها اعتقاد داريم، امّا اين طرز تفكّر كه واقعيّتى وجود ندارد، بلكه نيازهاى ماست كه وجود اين ايده‌ها را در مغز ما مى‌سازد، نوعى گرايش آشكار به ايده آليسم و انكار واقعيّت‌هاست.