10 و 11- قناعت و توكّل‌

اين دو مفهوم از مفاهيم اسلامى نيز مى‌تواند براى آنها كه مى‌خواهند پيوندى ميان پيدايش مذهب و انگيزه‌هاى استعمارى و اجتماعى برقرار سازند، دستاويزى گردد كه‌ «توكّل» بر خدا مفهومش بيگانگى از جهان اسباب و فراموش كردن عوامل طبيعى پيروزى بر مشكلات است، همان گونه كه‌ «قناعت» نيز به قبول زندگانى محقّر و پذيرش انواع محروميّتها دعوت مى‌كند.

با قبول اين دو، راه براى استعمارگران گشوده‌تر و مقاومتهاى توده‌هاى محروم، ضعيف‌تر و كمرنگ‌تر خواهد شد و شعله‌هاى تلاش و كوشش به تدريج به خاموشى خواهد گراييد.

بررسى مفهوم قناعت:

معلوم نيست آنها كه چنين فكر مى‌كنند، اين گونه تفسيرها را از كجا براى اين مفاهيم مذهبى پيدا كرده‌اند، و در كدام قاموس يا كتاب معتبرى چنان تفسيرى براى آنها شده است؟!

آيا با توجّه به تحريفهاى روشنى كه در بحثهاى گذشته از آنها ديديم، چنين به نظر نمى‌رسد كه اين گونه تفسيرهاى خود ساخته، نه به خاطر كم اطّلاعى و دورى از متون مسائل مذهبى است (اگر چه اين دورى و بيگانگى، واقعيّتى غير قابل انكار است) بلكه هدف، دگرگون ساختن و واژگون نشان دادن اين تعليمات، براى درهم كوبيدن موانعى است كه گاهى از اين ناحيه ممكن است بر سر راه منافع آنها آشكار گردد.