صف اول قرار داشتند ولى بر اثر كوتاهيها عقب رانده شدند و جمله اوّل اشاره به افرادى همچون ياران امام (ع) است كه در عصر عثمان خانه‌نشين بودند، ولى در عصر امام (ع) به تدبير امور مسلمين پرداختند.

بعضى احتمال داده‌اند كه اين جمله‌ها همگى اشاره به زمانهاى آينده باشد كه بار ديگر اوضاع بر مى‌گردد و بنى اميه بر سر كار مى‌آيند و سابقين در اسلام را عقب مى‌زنند و بازماندگان جاهليت را بر سر كار مى‌آورند.

ولى با توجّه به اين كه اين خطبه تقريبا بدون فاصله با بيعت امام (ع) ايراد شده، معنى اوّل مناسبتر است.

سپس با سوگند ديگرى اين مطلب را تأكيد كرده، مى‌فرمايد: «به خدا سوگند هرگز حقيقتى را كتمان نكرده‌ام و هيچ گاه دروغى نگفته‌ام و موقعيّت امروز را از قبل به من خبر داده‌اند! (يعنى پيامبر اكرم (ص) تمام اين امور را پيش‌بينى فرموده و به من خبر داد و من با آگاهى تمام براى شما بازگو كردم!)» (و اللّه ما كتمت وشمة [1]، و لا كذبت كذبة، و لقد نبّئت بهذا المقام و هذا اليوم).

اينها همه براى آن است كه مردم بيدار باشند و تسليم توطئه‌هايى همچون توطئه جنگ «جمل» و «صفّين» و «نهروان» نشوند و بدانند روزهاى سخت امتحانى در پيش دارند و كاملا مراقب وضع خويش باشند، هر چند متأسفانه اين هشدارهاى مؤكّد از فرد آگاه و بيدارى همچون على (ع) در دلهاى گروهى مؤثر نيفتاد و باز هم از بوته امتحان سيه‌روى بيرون آمدند.

ظاهرا منظور امام (ع) از بيان اين جمله همان خبرهاى غيبى است كه رسول خدا (ص) به او در باره حوادث آينده داد و همان گونه كه در بحث علم غيب‌

[1] «وشمة» در اصل به معناى خالى است كه با سوزن كوبيده مى‌شود و يك ماده رنگى بر آن مى‌نهند تا به زير پوست منتقل شود. سپس به اشياى كوچك، مانند يك قطره آب باران يا يك سخن كوتاه نيز اطلاق شده است و در اين جا به همين معنى اخير است.