انسان و آزادى اراده‌

انسان در كارهاى خود مجبور نبوده، بلكه داراى‌ «اختيار و آزادى اراده» است. آزادى اراده موهبتى است كه خداوند به ما عطا كرده، و به خاطر داشتن آن در برابر كارهايمان مسؤول هستيم.

دليل بارز اين موضوع، اين است كه افراد مقصّر را به خاطر تخلّف‌هايى كه كرده‌اند ملامت كرده و از متجاوزان و خائنان به دادگاه شكايت مى‌نماييم و آنها را «محاكمه» كرده و به كيفر اعمالشان مى‌رسانيم؛ حتّى آنها كه مدعّى جبرند و انسان را در اعمال خود مجبور مى‌دانند در عمل همه اين كارها را در مورد مقصّران و متجاوزان انجام مى‌دهند.

اگر انسان در اعمال خود مجبور است (مجبور در برابر يك اراده ازلى، و يا مجبور در برابر ساختمان خاصّ روحى، جسمى و محيط تربيتى خود) محاكمه، كيفر، دادگاه و ملامت معنا ندارد، نه نيكوكار وظيفه شناس در خور تقدير است و نه بد كار شايسته ملامت، محاكمه و كيفر، زيرا همه در كار خود مجبورند و محاكمه چنين كسانى از عدالت دور است. بنابر شيوه عمل روزانه ما و همه متفكّران و عقلاى جهان، گواه بر اختيار و آزادى اراده همه انسان‌ها و «ابطال عقيده جبر است».

خدا موهبت آزادى را به ما داده است، ولى ما موظّفيم از اين آزادى سوءِ استفاده نكرده و نيروى خود را در راه سعادت خود و اجتماع بسيج كنيم.

ما هيچ‌گاه به نام آزادى فكر يا آزادى عمل، مجاز نيستيم به دنبال هر مكتب و فكر نادرستى گام برداشته و يا هر كار خلافى را مرتكب شويم، چرا كه اين آزادى نيست، بلكه هرج و مرج و بى‌بند و بارى است.