مى‌داشت و مى‌خواست تصوير صحيحى از دنياى بيرون، از آسمان و زمين، ماه و خورشيد و ستارگان، كوه‌ها و جنگل‌ها و درياها، داشته باشد، مسلماً به هيچ وجه نمى‌توانست.

براى كودكى كه در عالم جنين است و جز محيط بسيار محدود شكم مادر را نديده، ماه و خورشيد و دريا و امواج و طوفان و نسيم و گل‌ها و زيبايى‌هاى اين جهان اصلًا مفهومى ندارد، تمام كتاب لغت او در چند كلمه خلاصه مى‌شود، و هرگاه كسى از بيرون شكم مادر فرضاً بتواند با او سخن بگويد هرگز نمى‌تواند مفهوم سخنان او را درك كند.

تفاوت محدوديّت اين جهان با وسعت جهان ديگر به همين نسبت يا بيشتر است، بنابراين ما هرگز قادر نخواهيم بود از نعمت‌ها و مواهب جهان ديگر و بهشت برين، آنچنان كه هست، باخبر شويم.

لذا در حديثى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مى‌خوانيم: «فيها ما لا عين رأت ولا اذن سمعت و لا خطر على قلب بشر؛ در بهشت نعمت‌هايى است كه هيچ چشمى نديده، هيچ گوشى نشنيده، و به مغز كسى خطور نكرده است‌ [1]»!

و قرآن مجيد همين معنى را با بيان ديگرى بازگو مى‌كند: «فلا تعلم ما اخفى لهم من قرة اعين جزاءً بما كانوا يعلمون»؛ [2] «هيچ كس نمى‌داند چه نعمت‌هايى كه موجب روشنى چشم‌هاست در آنجا براى او پنهان داشته شده، نعمت‌هايى كه پاداش اعمالى است كه انجام مى‌دادند».

نظامات حاكم بر آن جهان نيز تفاوت زيادى با اين جهان دارد مثلًا: در دادگاه قيامت گواهان اعمال انسان دست و پاى او، و

[1]. مكاتيب الرسول، ج 2، ص 152- تفسير الميزان، ج 16، ص 269

[2]. سوره سجده، آيه 17