اشاره مى كند و با شدّت، نظر آنان را رد مى نمايد. آنگاه به ناسازگارى ظاهرى آن اصل مسلّم حقيقى با حديث شريف «من عرف نفسه فقد عرف ربّه» توجّه مى كند و اشكال ايجاد شده را با توضيح و تفسير حديث شريف نبوى و علوى و بيان نظرات مختلف درباره آن، به روشنى پاسخ مى دهد. در آخر، نظريّه اى نو و استوار نيز از خود ارائه مى دهد و با تأييد بعضى از تفاسير، به مقاله پايان مى بخشد.

رساله هايى درباره «من عرف نفسه …»

شايان ذكر است كه در شرح و تفسير اين حديث نبوى و علوى شريف (من عرف نفسه فقد عرف ربّه)، علما و بزرگان متعدّدى دست به قلم برده، رساله هاى مستقلّى نوشته و معانى و تفاسير گوناگون را براى آن بيان نموده اند كه به قدر اطّلاع به آنها اشاره مى شود: 1ـ شيخ اكبر ابوعبداللّه محيى الدين محمّد بن العربى الطائى الحاتمى، صاحب فتوحات مكّيّه، رساله اى جداگانه در شرح اين حديث نوشته كه نام آن اين است: «الرسالة الوجودية فى معنى قوله(ص): من عرف نفسه، عرف ربّه». اين رساله شريفه، در قاهره و نيز در مجموعه آثار شيخ اكبر، مكرّراً به طبع رسيده است. 2ـ رساله اى را عارف عبداللّه بليانى به فارسى نوشته كه اين رساله به همراه رساله هاى ديگرى در سال 1352 در تهران به چاپ رسيده است. [1] 3ـ رساله ديگرى توسط عمادالدين بن يونس پنجهزارى نوشته شده كه چاپ نشده است و نسخه اى مخطوط از آن در اختيار حضرت آيةالله حسن زاده آملى(دامت بركاته) مى باشد. [2] 4ـ حضرت آيةالله حسن زاده آملى نيز رساله اى مفصّل در شرح اين حديث نوشته اند كه ضمن مقالات جلد سوم از كتاب «هزار ويك كلمه»، در دست انتشار است. ايشان در شرح خويش، 91وجه در معناى اين حديث برشمرده اند. [3]