بر انسان غالب شده است، بدون آنكه با برنامه‌ريزى انجام دهد و كارش را بر آن بنا كند. از اين رو، خداوند گذشت مى‌كند و با آمرزش بر او تفضّل مى‌كند.

امّا كسى كه زندگى را بر اين بنا نهاده كه معصيت كند و در پايان عمر توبه كند؛ در پى فريفتنِ كسى است كه فريفته نمى‌شود و تلاش مى‌كند از لذّتهاى نقد بهره برد و به خود وعده مى‌دهد كه در آينده، توبه خواهد كرد؛ علاوه بر آنكه به وعده وفا نخواهد كرد. زيرا رها شدن از رفاه و لذت و انجام توبه، بويژه در پيرى و ناتوانى بدن، امرى بس دشوار است. انسان در امان نيست كه با پس انداختن توبه، مرگش فرا رسد و بدون توبه از دنيا خارج شود. [اين شخص‌] مانند كسى است كه بدهكارى مدت‌دار بر عهده اوست و قدرت بر اداى دين دارد؛ امّا هميشه آن را به تأخير مى‌اندازد تا زمان پرداخت فرا رسد؛ اما سرمايه، از دست رفته و قرض بر گردنش باقى است.

پس براى انسان، بهتر آن است كه اندازه عمر خود را نداند و در تمام مدت، از مرگ هراس داشته باشد تا از گناهان بپرهيزد و عمل صالح را برگزيند.

اگر گويى: اينك نيز كه از مقدار عمر باخبر نيست و از مرگ مى‌هراسد، هر ساعت مرتكب فحشا مى‌شود و دست به گناه مى‌زند؛ گوييم: تدبير درست، همان است كه الان جريان دارد. اگر انسان با اين تدبير از گناهان و بدى‌ها سر باز نمى‌زند، اين از خوشگذرانى و قساوت قلب اوست، نه از خطاى در تدبير؛ همان گونه كه گاه پزشك، دوايى را براى بيمار تجويز مى‌كند كه سودمند است؛ اگر بيمار برخلاف دستور پزشك رفتار كند و به امر و نهى او اعتنايى نداشته باشد، از تجويز پزشك، سود نخواهد برد و زيان آن به پزشك برنمى‌گردد؛ بلكه متوجّه بيمارى است كه سخن او را نپذيرفته است.