591. امام كاظم عليه السلام: اى هشام! خردمندِ آگاه، كسى است كه كارى را كه ياراى آن را ندارد، رها سازد.

5/ 8 نشانه‌هاى كمال عقل‌

592. پيامبر صلى الله عليه و آله: خرد، سه قسمت شده است. هر كس كه اين سه جزء در او باشد، عقلش كامل است و هر كه در او هيچ نباشد، خردمند نيست: شناختى نيكو از خداوند عزّوجلّ، پيروى نيكو از او، و پايدارى شايسته بر فرمانش.

593. پيامبر صلى الله عليه و آله: خداوند با چيزى شايسته‌تر از عقل، عبادت نشد و مؤمن خردمند نيست، مگر آنكه ده فضيلت در او جمع شود: خوبى از او اميد رود و بدى از او انتظار نرود؛ خوبى كم ديگران را زياد شمرد و خوبى‌هاى بسيار خود را كم شمرد؛ در سراسر زندگى‌اش از دانش طلبى خسته نگردد؛ از رفت و آمد نيازمندان نزد خود، دلتنگ نشود؛ خوارى نزد او دوست داشتنى‌تر از عزّت است و فقر را بهتر از ثروتمندى دوست مى‌دارد؛ بهره او از دنيا تنها اندكى غذاست؛ و امّا دهم و چيست دهم؟ كسى را نبيند، جز آنكه گويد: او از من بهتر و پارساتر است.

همانا مردمان دو دسته‌اند: دسته‌اى كه از او بهتر و پارساترند و دسته‌اى ديگر، بدتر از او و پايين‌تر از وى‌اند. پس هنگامى‌كه بهتر و پارساتر از خود را ديده باشد، در برابر او فروتنى كند تا به او برسد و هنگامى‌كه بدتر و پايين‌تر از خود را ديده باشد، گويد: شايد خوبى‌اش پنهان است و بدى‌اش آشكار، و شايد پايان كارش به خير و خوبى ختم شود. هرگاه چنين كند، عظمتش افزايش يابد و سرور مردمان زمانش شود.

594. امام على عليه السلام: خداوند با چيزى برتر از خرد عبادت نشد، و عقل كسى كامل نشود، مگر در او خصلتهايى باشد: گمراهى و بدى از او انتظار نمى‌رود، و