487. امام على عليه السلام: متانت عقل، در خوشى و غم سنجيده شود.

488. امام على عليه السلام‌- در حكمتهاى منسوب به ايشان-: خرد، با رفتار آشكار شود و خلق و خوى مردان، با مقامشان شناخته گردد.

5/ 5 ويژگى‌هاى خردمندان‌[1]

489. پيامبر صلى الله عليه و آله: ويژگى خردمند، آن است كه در برابر حماقت نادان بردبارى كند؛ از آنكه بر او ستم كرده بگذرد؛ نسبت به زيردستان فروتنى كند؛ با بالادستان در جستجوى خوبى، رقابت ورزد، هر گاه خواست سخن گويد، بينديشد؛ اگر خوبى بود، بر زبان آورد و بهره جويد، و اگر بدى بود، سكوت كند و سالم بماند؛ و اگر لغزشگاهى برايش پيش آمد، از خداوند سلامت جويد و دست و زبان خود را نگه دارد؛ و اگر فضيلتى ديد، به سرعت از آن بهره گيرد؛ حيا و آزرم را هيچ گاه از خود جدا نكند، و آزمندى از او سر نزند؛ اينها خصلتهاى دهگانه‌اى است كه خردمند با آنها شناخته مى‌شود.

490. پيامبر صلى الله عليه و آله‌- در توضيح آنچه از عقل سرچشمه گيرد-: امّا متانت و سنگينى، پس از آن سرچشمه گيرد: مهربانى، دور انديشى، بازگرداندن امانت، ترك خيانت، راستگويى، پاكدامنى، ثروت، آمادگى در برابر دشمن، بازداشتن از زشتى و كنار نهادن ابلهى. اينها خصلتهايى است كه از متانت و سنگينى نصيب خردمند شود. پس خوشا به حال كسى كه وقار و سنگينى جويد و سَبُكسَر و نادان نباشد، ببخشايد و بگذرد.

491. پيامبر صلى الله عليه و آله: همانا خردمند، كسى است كه امر و نهى الهى را درك كند.

492. پيامبر صلى الله عليه و آله: خردمند، در تنهايى با عقل خويش راضى است و نادانْ از خويشتن وحشت دارد؛ چرا كه دوست هر انسانى، خرد اوست و دشمنشْ نادانى او.

[1] واژه‌هاى« عقل»،« نُهى‌» و« لُبّ» در فارسى نزديك به هم معنا مى‌شوند. از اين رو در ترجمه عنوانها، به يكسان به فارسى برگردانده شده‌اند.