5. جوزجانى‌

ابو اسحاق ابراهيم بن يعقوب سعدى جوزجانى‌[1]، كه تاريخ وفات وى به سال 259 و به قولى 256 هجرى در دمشق اتّفاق افتاده است.

جوزجانى، از محدّثان و حافظان حديث در دمشق بوده است و احمد بن حنبل، براى وى يادداشت‌هايى را ارسال داشته كه سبب تقويت علمى وى مى‌گرديده و وى آنها را بر سرِ منبر، قرائت مى‌كرده است.

وى از محبّت امير مؤمنان على عليه السلام بى بهره بوده و از معاندان آن حضرت و شيعيان بوده است و به تصريح ذهبى و ابن حجر در جرح و نقد رجال، بخصوص راويان شيعه، بسيار سختگيرانه و مُسرف عمل كرده است‌[2]. از اين رو، جرح‌ها و تضعيفات وى در صورت انفراد و عدم موافقت ساير علماى جرح و تعديل با وى، معتبر دانسته نشده است.

امّا به هر حال، صرف‌نظر از فساد مذهب جوزجانى و دشمنى او با على عليه السلام، وى ثقه و از مصنّفان بوده و كتاب الضعفاء[3] در علم رجال، از جمله تأليفات وى است.[4]

6. مسلم بن حجّاج‌

ابو الحسين مسلم بن حجّاج قُشَيرى‌[5] نيشابورى، صاحب كتاب حديثى الصحيح، معروف به صحيح مسلم‌[6] است كه به سال 204 يا 206 هجرى تولّد يافت‌

[1]. منسوب به جوز جانان، شهرى در نزديكى بلخ كه از شهرهاى خراسان قديم به شمار مى‌آمده است.

[2]. فتح المنّان بمقدمة لسان الميزان، ص 283.

[3]. نام‌اصلى اين كتاب، الشجرة فى أحوال الرجال است‌و نسخه‌اى‌از آن در دارالكتب الظاهريه، موجود است.

[4]. ر. ك: تذكرة الحفّاظ، ج 2، ص 549( ش 568)؛ ميزان الاعتدال، ج 1، ص 75- 76( ش 257)؛ طبقات الحفّاظ، ص 267( ش 551).

[5]. منسوب است به بنى قُشَير، قبيله‌اى بزرگ كه بسيارى از علما بدان منسوب‌اند.

[6]. اين كتاب بعد از صحيح البخارى، صحيح‌ترين و معتبرترين كتاب حديثى اهل سنّت به شمار مى‌آيد.