در اين مجموعه مكارم (شايستگى ها) ، عنصر يا عامل «حيا» در رأس همه قرار دارد . [1] رسول گرامى اسلام ، خُلق و خوى اسلام را حيا معرّفى كرده [2] و فرموده است : حيا ، همه دين است . [3] در روايات متعدّدى آمده است كه اگر حيا نباشد ، همه چيز جايز مى شود . [4] اين موارد و موارد متعدّد ديگرى از اين دست ، نشان دهنده جايگاه ممتاز اين صفت در ساختار روانى انسان ، و حكايتگر اهمّيت فوق العاده آن در موفّقيت انسان است . اين جايگاه ممتاز ، به جهت ماهيت ويژه اى است كه حيا دارد . حيا ، نيرويى است مهار كننده و نظم دهنده كه رفتارهاى روانى و فيزيكى انسان را بر اساس «شرع» و «عُرف» ، تنظيم مى كند .ر . ك : بخش اوّل ، فصل دوم : ماهيت حيا . برترى اين عامل بر ديگر عوامل ، بدين جهت است كه حيا ، نه مبتنى بر ترس است ، نه مبتنى بر طمع ؛ بلكه مبتنى بر احترام به خود [5] يا كرامت انسانى است كه بر اساس آن ، وقتى فرد خود را در حضور شخصى كريم بيابد ، از ارتكاب زشتى ها خوددارى و رفتار خود را تنظيم مى كند . انسان به ميزان كرامتى كه از آن برخوردار است ، شرم دارد كه به زشتى ها