وى در مقام استشهاد، به تعبيرهاى گوناگون نجاشى چنين استناد نموده كه نجاشى در برخى از شرح حال‌ها «ذكره أصحاب الفهرستات» و در برخى ديگر «ذكره أصحاب الرجال» گفته است كه با توجّه به اين اختلاف تعبير، روشن مى‌شود كه كتاب «فهرست» با كتاب «رجال»، تفاوتى اساسى دارد.[1] نيز ابن طاووس، از كتاب نجاشى به فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ياد كرده است.

در مقابل، گذشته از علّامه و ابن داوود، رجاليان متأخّر از اين دو نيز، همچون:

سيّد تفرشى، صاحب نقد الرجال (م ح 1044 ق)، و ملّا عبد اللَّه افندى (م ق 12 ق) از كتاب نجاشى با عنوان رجال، ياد كرده‌اند.

آنچه به نظر مى‌رسد، اين كه: انتساب عبارت ابتداى جزء دوم كتاب به نجاشى مسلّم نيست، چنان كه پيش‌تر شواهدى بر اين مطلب آورديم.

همچنين با توجّه به اين كه در رجال النجاشى، عناوين مربوط به مباحث رجالى، به اسامى مصنّفان عطف شده‌اند، مى‌توان نتيجه گرفت كه گرچه نجاشى رحمه الله به خاطر حمايت از سابقه علمى شيعه و براى برشمردن مصنّفان اين طايفه، به تأليف چنين كتابى پرداخته است، ولى به هر صورت، كتاب وى خصوصيّات يك تأليف رجالى را داراست كه در آن به شناسايى دقيق هر يك از مصنّفان و جرح و تعديل آنان پرداخته شده است.

تأليفات رجالى، در شيوه‌ها و ترتيب، با يكديگر تفاوت‌هايى دارند و اين كتاب، بر اساس ترتيب الفبايى نام‌هاى مصنّفان، تأليف شده است.

به هر حال، كتاب نجاشى در عصر پس از او، با عنوان: رجال النجاشى شهرت يافته و دليلى بر غلط بودن اين استعمال وجود ندارد.

تاريخ تأليف‌

سندى كه تاريخ دقيق تأليف اين كتاب را مشخّص كند، وجود ندارد؛ ليكن كمترين‌

[1]. قاموس الرجال، ج 1، ص 24