علاوه بر اين، علّامه حلّى نيز در شرح حال حسين بن اشكيب، تركيبى از عبارات مشايخ را آورده، مى گويد:

الحسين بن إسكيب‌[1] المروزىّ المقيم بسمرقند و كشّ، من أصحاب أبى محمّد العسكرىّ عليه السلام، ثقة ثقة، ثبت، عالم، متكلّم، مصنّف الكتب. له كتب ذكرناها فى كتابنا الكبير.[2]

اين عبارت، از دو جهت، ادّعاى [محقّق‌] كلباسى را باطل مى‌كند:

الف. بر اساس برداشت [محقّق‌] كلباسى از عبارت نجاشى، عبارت مذكور، كشّى رحمه الله را از اصحاب امام عسكرى عليه السلام معرّفى مى‌نمايد، حال آن كه به طور قطع، وى از اصحاب اين امام نبوده است.

ب. در اين عبارت، «عالم، متكلّم، ...»، به وضوح، صفت حسين بن اشكيب قرار گرفته است.

از آنچه گفته شد، آشكار مى‌شود كه دليلى بر وجود تأليفات متعدّد براى كشّى رحمه الله، وجود ندارد.

ديدگاه رجاليان درباره كشّى‌

بزرگان و عالمان رجالى، از كشّى رحمه الله به بزرگى ياد كرده‌اند. شيخ طوسى در الفهرست مى‌گويد:

محمّد بن عمر بن عبد العزيز يكنّى أبا عمرو، ثقة، بصير بالأخبار و بالرجال، حسن الاعتقاد. له‌ كتاب الرجال‌؛ أخبرنا به جماعة، عن أبى محمّد التلّعكبرىّ، عن محمّد بن عمر بن عبد العزيز أبى عمرو الكشّىّ؛

محمّد بن عمر بن عبد العزيز [كشّى‌]، كنيه‌اش ابو عمرو بود. وى مورد اعتماد، آشنا به روايات و رجال روايت، و نيكواعتقاد بود. براى وى كتاب‌

[1]. ضبط« إسكيب»، از غلطهاى كتاب يادشده است وعلّامه حلّى در إيضاح الاشتباه( ص 149، ش 184)، به ضبط با« شين» آن، تصريح كرده است

[2]. خلاصة الأقوال، ص 115( ش 282)