لفظ «اصحاب» در راويان بى‌واسطه ائمّه عليهم السلام، دست برداشته‌اند. بحث گسترده اين موضوع و آراى ديگر عالمان در اين باره را در گفتار بعدى پى مى‌گيريم.

گفتار دوم: تكرار برخى نام‌ها در باب «اصحاب» ائمّه عليهم السلام و باب «من لم‌يروِ عنهم عليهم السلام»

كلام شيخ طوسى رحمه الله در مقدّمه كتاب رجالش، چنين اقتضا دارد كه بين موضوع هر يك از باب‌هاى دوازده‌گانه (نام اصحاب ائمّه عليهم السلام) و موضوع باب سيزدهم (نام كسانى كه از هيچ يك از ائمّه عليهم السلام روايت نكرده‌اند)، تباين كامل وجود دارد.

توضيح، آن كه: شيخ طوسى رحمه الله در مقدّمه رجالش چنين مى‌گويد:

ابتدا نام افرادى را كه از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده‌اند، سپس نام راويان از ائمّه عليهم السلام را تا عصر امام زمان عليه السلام، و پس از آن، نام راويانى را كه متأخّر از ائمّه عليهم السلام بوده‌اند و يا كسانى كه معاصر ائمّه عليهم السلام بوده‌اند، ولى از ايشان روايت نكرده‌اند، خواهم آورد.[1] بنا بر اين، موضوع باب‌هاى اصحاب هر يك از ائمّه عليهم السلام، راويانى هستند كه معصوم مربوط به آن باب را درك نموده و بى‌واسطه از ايشان روايت كرده‌اند.

همچنين موضوع باب «من لم‌يروِ عنهم عليهم السلام»، راويانى هستند كه با واسطه از ائمّه عليهم السلام روايت كرده‌اند و نيز كسانى كه به جهت تأخّر زمانى و يا هر دليل ديگر (در صورت معاصر بودن با ائمّه عليهم السلام)، از ايشان روايت نكرده‌اند.

با توجّه به اين تباين، طبيعى است كه نبايد نام كسى كه در باب اصحاب يكى از ائمّه عليهم السلام آمده، در باب «من لم‌يروِ عنهم عليهم السلام» تكرار شود، حال آن كه چنين تكرارهايى در رجال الطوسى واقع شده است. بر اين اساس، برخى رجاليان براى حلّ اين تناقض ظاهرى، توجيهاتى را به شرح زير، ذكر كرده‌اند:

توجيه اوّل. ظاهر تكرار نام‌ها، تعدّد اشخاص است و بر اساس همين ظهور است‌

[1]. رجال الطوسى، ص 17