رجال النجاشى، كمتر محسوس بوده است. توضيح اين مطلب، در گفتار سوم همين فصل خواهد آمد.

گفتار دوم: مصادر «الفهرست»

شيخ طوسى رحمه الله در مقدّمه همين كتاب (الفهرست) تصريح كرده كه هدفش از تأليف آن، فهرست نمودن عناوين مؤلّفان و مصنّفان موجود در فهرست‌هاى ديگران و نيز عناوين كتاب‌هايى بوده كه خود، آنها را در اختيار و به آنها طريق داشته است. از اين رو، وى براى تأليف اين كتاب، از منابع مختلف فهرستى، بهره جسته است.

البتّه مرحوم شيخ به طور صريح، تنها از هشت كتاب با عنوان «مصدر» نام برده و از آنها مطلب نقل نموده كه عبارت‌اند از:

1. المعرفة و التاريخ (تأليف يعقوب بن سفيان فَسَوى).

اين كتاب، در شرح حال ابراهيم بن محمّد بن ابى يحيى، مورد استناد قرار گرفته است.

ابن سفيان (م 277 ق)، در يك مورد[1] وى را متروك و مهجور دانسته و در مورد ديگر[2] از ابن مدينى نقل كرده كه وى از مالك بن انس درباره ابن ابى يحيى اسلمى پرسيده و مالك جواب داده كه او از نظر دين، مورد رضايت نيست.

2. كتاب الرجال (تأليف محمّد بن عمر بن عبد العزيز كشّى).

اين كتاب كشّى، به رجال الكشّى مشهور است. شيخ طوسى رحمه الله ملخّص و منتخبى از آن را با عنوان اختيار الرجال تهيّه نمود كه امروزه تنها اين تلخيص در دسترس است و به نام رجال الكشّى شناخته مى‌شود.

[1]. المعرفة و التاريخ، ج 3، ص 138

[2]. المعرفة و التاريخ، ج 3، ص 33