بديهى است كه عبارات فوق فقط مى‌توانند قراينى براى احراز وثاقت گروهى افراد يك خاندان باشند؛ ولى نمى‌توانند بر وثاقت يكايك آنان دلالت كنند؛ زيرا توصيف يك خاندان، نمى‌تواند توصيف قطعى و بدون استثناى يكايك افراد آن خاندان باشد.

در مورد توثيق يكايك افراد خاندان آل ابى شعبه به وسيله نجاشى رحمه الله نيز بايد گفت كه شناخت كامل نجاشى از اين خاندان و نيز تأكيدش بر وثاقت همگى آنان، خود يك قرينه قوى، بلكه در مواردى دليل بر وثاقت همه افراد اين خاندان است.

گفتار دوم: الفاظ جرح و تعديل‌

اگرچه نجاشى رحمه الله در ابتداى كتابش، به نقل توثيق و تضعيف راويان و ديگر افرادى كه در كتابش نام برده، ملتزم نشده است، ليكن كوشيده است تا تمام اطّلاعات مربوط به هر فرد را منعكس سازد. او در مقدّمه جزء دوم كتابش، التزام خويش به «نقل مدح‌ها و ذم‌ها» را يادآور شده است.[1] الفاظى كه نجاشى رحمه الله در اين مقام به كار برده، برخى توثيق، برخى تضعيف و برخى ذم يا مدح‌اند و برخى نيز مذهب شخص را مشخّص نموده‌اند. ما اين الفاظ را در دو دسته ارائه مى‌نماييم:

دسته اوّل. الفاظ عمومىِ جرح و تعديل، كه در كتاب‌هاى رجالى، متعارف‌اند.

دسته دوم. الفاظ اختصاصى نجاشى، كه براى بار اوّل، وى آنها را در مقام جرح و تعديل به كار برده و سپس مؤلّفان پس از وى، آنها را به كار برده‌اند.

توضيح، اين كه: مراد از اختصاص داشتن اين الفاظ به نجاشى رحمه الله، اختصاص داشتن شكل آنها به وى است. براى نمونه، تعبير «سليم» در كتاب‌هاى ديگر هم به كار رفته است؛ ليكن «سليم الجنبة» يا «سليم الطريقة» از تعابير اختصاصى نجاشى است.

[1]. رجال النجاشى، ص 211