به «مغيرة بن سعيد» تبديل شده باشد. [1] بيشتر قلب‌هاي رخ‌داده، سندي‌اند. نمونه‌هايي از مقلوب سندي را مي‌توان چنين بر شمرد: [2] در تفسير قمي، سند روايتي از امام صادق عليه السلام، چنين ذکر شده است: أخبَرَنا أحمدُ بنُ إدريسَ، قال حدّثَنا محمدُ بنُ أحمدِ بنِ عيسي، عَن علي بنِ الحَکَمِ، عَن الحُسَينِ بنِ أبي العَلاءِ، عَن أبي عبدالله... . [3] اين در حالي است که نام راوي دوّم، مقلوب شده و درست آن، «أحمد بن محمد بن عيسي» است. [4]

راه حلّ تحريف و قلب

براي يافتن تحريف‌ها در متن حديث، نياز به دانش نقد حديث و سپس تشکيل خانواده حديث داريم. در بخش سند نيز به دانش رجال و به‌ويژه علم طبقات و سند‌شناسي، نيازمنديم. دانش نقد متن، آن بخش از متن حديث را که پذيرفتني نيست و با داشته‌ها و معيارهاي مقبول ناسازگار است، نشان‌دار مي‌کند. سپس خانواده حديث را تشکيل مي‌دهيم تا از طريق سنجش متن مشکل‌دار با بقيه متون مشابه، قرينه‌اي بر اصيل بودن و يا ساختگي بودن اين بخش، بيابيم. آن گاه، اگر اين بخش با منابع پيشين و معتبر ـ و دست کم، با منابع هم‌ارز ـ ، متفاوت به نظر رسيد، ولي ميان منابع ديگر اتفاق و وحدت نسبي برقرار بود و سند حديثِ مشتمل بر متنِ دست‌کاري‌شده نيز دچار مشکلاتي بود، به تحريف و يا قلب متني اطمينان مي‌يابيم و يا حدّ ‌اقل، اين متن را از گردونه اعتبار، بيرون مي‌نهيم.