درس سوم : تقيه، توريه

اهداف درس:

شناخت تقيه، نمونه‌ها، مرزها و آثار آن؛ آشنايي با روش کشف روايات تقيه‌اي.

3. تقيه

مفهوم و زمينه

دين اسلام، دستورها و توصيه‌هاي گوناگوني براي بشر به ارمغان آورده است تا بتواند در دو سراي فاني و باقي، بهتر زندگي کند. همه اين فرمانها و سفارش‌ها، در راستاي کمال انسان‌اند و چنان‌اند که به هيچ روي و در هيچ حالتي، به تباه شدن انسان و يا انهدام خود دين، نمي‌انجامند. از اين رو، هرگاه به کار بستن برخي از آنها، جان مسلماني را به خطر بيندازد و يا ضايعه و خللي در خود دين و يا شخصيتهاي نگه‌دارنده آن ايجاد کند، بايد آن دستور را ـ هرچند موقتاً و محدود ـ کنار نهاد و تنها زماني آن را به ميدان عمل آورد که آن خطرها و آسيب‌ها همراهش نباشند. به عبارت ديگر، تقيه عبارت است از: عمل نکردن به دستوري و يا بيان نکردن حکمي و يا حتي اظهار گفتار و کرداري مخالف با آن؛ براي حفظ دين و يا گروندگان به آن و حافظان آن و مصلحت‌هايي ديگر از اين‌ دست. پرسشي که در اين بحث به ميان مي‌آيد، اين است که: چگونه بيان بخشي از دين و يا عمل به يکي از احکام آن، مي‌تواند چنين زيان‌هاي بزرگي را پديد آورد؟ مگر