آسيب‌شناسانه، به آنها اعتماد کنيم. افزون بر اين، برخي از آنچه ما بايد به انجام برسانيم، گذشتگان رنج آن را بر خود ار کرده‌اند و در شرح‌ها و نوشته‌هاي خود، آنها را پس از شناسايي، حل کرده‌اند.

دسته‌بندي آسيب‌ها

گونه نخست دسته‌بندي آسيب‌هاي احتمالي حديث، بر پايه مراحل و ترتيب زماني وقوع است. اگر حديث را ابتدا صادرشده از امامان، سپس نقل‌شده به وسيله راويان، و آن گاه، فهميده‌شده به وسيله پ‌ژوهشگران بدانيم، آسيب‌ها را نيز مي‌توانيم به آسيب‌هاي مرحله صدور حديث، نقل حديث و فهم آن تقسيم کنيم. دسته‌بندي دوم، به زمان حال نظر دارد و به آنچه در جريان يک پژوهش حديثي، براي پژوهشگرِ حديث رخ مي‌دهد. اين دسته‌بندي، آسيب‌ها را در سه حيطه موادّ پژوهش، روش پژوهش و شخصيت و نگرش پژوهشگر، سامان مي‌دهد. در اين جا، مقصود از مادّه پژوهش، حديث است که به مجموع سند و متن گفته مي‌شود. دسته‌بندي نخست، ساده‌تر به نظر مي‌رسد و قابليت به خاطر سپاري بيشتري دارد. دسته‌بندي دوم، شايد به اين سادگي نباشد؛ اما بيشتر به کار مي‌آيد و تمام مباحث دسته‌بندي نخست را نيز در بر مي‌گيرد. افزون بر اين، براي پياده‌سازي در پژوهشِ فردي و مستقل، مناسب‌تر است. در اين دسته‌بندي، بسياري از آسيب‌هاي مرحله صدور و نقل حديث ـ که در دسته‌بندي نخست، از هم جدا بودند ـ ، ذيل عنوان «آسيب‌هاي موادّ پ‌ژوهش» گرد مي‌آيند؛‌ ولي آسيب‌هاي مرحله فهم حديث ـ که در دسته‌بندي نخست، تحت يک عنوان بودند ـ ، به دو دسته آسيب‌هاي روش پژوهش و پژوهشگر تقسيم مي‌شوند. هر دو گونه دسته‌بندي، مناسب است و استادان باتجربه دانشکده علوم حديث نيز هر دو را به کار گرفته‌اند. اين ‌جانب، بر پايه تجربه مکررّي که در تدريس اين مادّه درسي داشته‌ام، دسته‌بندي دوم را به کار گرفته‌ام.