بيشتر سخن رفته است.[1] اين روايات در حقيقت، منعكس كننده اين ذهنيت اماميه است كه على عليه السلام قرآن را بعد از پيامبر، تدوين كرده و اين مصحف مسلّماً با مصاحف ديگر فرق داشته است.

برخى، ماهيت اين تفاوت را وجود تأويلات قرآن از سوى حضرت دانسته‌اند و برخى ديگر، آن را حاوى آياتى از قرآن دانسته‌اند كه در مصحف فعلى، موجود نيست. اين دو ذهنيت، خود، شاخصى براى شناخت وجود ذهنيت اخبارى و اصولى در عقايد است.[2] روايات دال بر تشبيه نيز در اين كتاب موجودند، گرچه روايت دال بر تنزيه نيز روايت شده‌اند. جمع ميان اين دو، آن است كه بگوييم روايات دال بر تشبيه، در تلقّى اين عالمان، تشبيهى نبوده‌اند.[3] ويژگى ديگر كتاب‌ الاحتجاج‌، در نقل متن برخى توقيعات است كه جز آن، در المزار الكبير مشهدى روايت شده‌اند. اين، نشانگر آن است كه طبرسى متن توقيع را يا از كتاب حميرى و يا از منبعى كه ما از آن خبر نداريم، برگرفته است.[4]

خاندان راوندى‌

قطب راوندى، عالم پُر اثر قرن ششم‌

قطب الدين ابو الحسين سعيد بن هبة اللَّه راوندى‌[5] كه به «قطب راوندى» مشهور است، بى‌شك، يكى از پُر اثرترين عالمان قرن ششم است كه به حديث، بخصوص با توجّه به مشرب فكرى‌اش در گريز از كلام، عنايت خاصى داشته است. ابن شهرآشوب و منتجب الدين- كه هر دو از شاگردان وى بوده‌اند- وى را با القابى چون:

[1]. ر. ك: همان، ص 585- 597.

[2]. انديشه تفاهم مذهبى در قرن هفتم و هشتم هجرى، ص 22- 36.

[3]. ر. ك: حديثى كه براى عرش، ماهيتى مادّى در نظر مى‌گيرد( الاحتجاج، ج 1، ص 365 و 366). نيز براى ديدن روايات تنزيهى از خطبه‌هاى نهج البلاغه، ر. ك: همان، ص 473- 480.

[4]. ر. ك: همان، ج 2، ص 573- 595.

[5]. براى اطلاع بيشتر از وى به طور كلّى، ر. ك: رياض العلماء، ج 2، ص 419- 427.