صاحبان كتب را تشكيل مىدهند، پنج نفرند: شيخ مفيد، حسين بن عبيد اللَّه غضائرى، ابن عبدون معروف به ابن حاشر، ابن صلت و ابن ابى جيد. وى در موارد بسيارى از اين افراد با عبارت «أخبرنا جماعة» يا «عدّة من أصحابنا»، ياد كرده است.[1] شيخ طوسى در تأليف اين كتاب و بويژه در شرح حال صاحبان كتب، از آثار كتابشناسى و رجالىِ پيش از خود استفاده كرده است. در اين ميان، كتاب فهرست ابن نديم و نيز دو كتاب مصنّفات و اصول ابن غضائرى، قابل توجّهاند.[2] كتاب فهرست شيخ طوسى، همچون كتاب رجال او، با اعتنا و اعتماد علماى شيعه مواجه شد. عدهاى به ساماندهى و ترتيب و گاه شرح آن پرداختند و عدّه بسيارى نيز آن را در شمار مصادر كتب خود جاى دادند.[3] على بن عبد اللَّه بن عبد الصمد مقابى، آن را بر سبك و سياق مرسوم در كتب رجالى، مرتّب كرد. شيخ سليمان ماحوزى نيز ضمن ترتيب، به شرح آن پرداخت. عنوان اين شرح، معراج الكمال إلى معرفة الرجال است كه البته ناتمام مانده و تا اوايل باب «باء» را شامل مىشود.[4]
7. اختيار معرفة الرجال
مؤلّف: شيخ طوسى
تعليقه: ميرداماد (محمّد باقر حسينى استر آبادى)
تحقيق: سيّد مهدى رجائى
ناشر: مؤسّسة آل البيت عليهم السلام، قم، 1404 ق.
شمار نسخههاى خطّىِ موجود از اين كتاب، 25 نسخه است. از جمله، نسخه
[1]. كلّيات فى علم الرجال، ص 70؛ الفهرست، طوسى، ص 14( مقدّمه محقّق).
[2]. الفوائد الرجالية، ج 2، ص 52؛ الذريعة، ج 1، ص 10.
[3]. حلّ الاشكال، ابن طاووس( به نقل از: تحرير طاووسى، ص 5؛ رجال ابن داوود، ص 25؛ وسائل الشيعة، ج 20، ص 36- 37؛ بحار الأنوار، ج 1، ص 7.