اما نامبرده نيز آنگاه كه از طرح اين مقدمه فارغ مى‌شود، به سراغ همان بحث‌هاى انتزاعى رفته، ارتباطى ميان زمينه‌ها و راه حل‌ها برقرار نمى‌سازد.

گفتنى است در سال‌هاى اخير، در طرحى نو براى علم اصول كه از سوى برخى فقيهان برجسته ارائه گشته، مسئله «اسباب اختلاف» در دل مباحث «تعادل و تراجيح» جاى گرفته است و به نظر ايشان، مهمترين مسئله در تعارض ادلّه، همان اسباب اختلاف است.[1]

از اين رو، هدف اصلى از نگارش اين سطور، جلب نظر حديث پژوهان و انديشمندان حوزه معارف دينى به مشكلات موجود در مسير حلّ تعارض اخبار است.

آسيب‌ها- درمان‌ها

مهمترين خلل‌ها و نارسايى‌ها در مسئله اختلاف اخبار، عبارت‌اند از:

1. طرح انتزاعى مسئله تعارض اخبار در علم اصول،

2. عدم استقرا و شناسايى اسباب اختلاف،

3. مدوّن نبودن روايات مختلف در يك مجموعه بر اساس اسباب و علل،

4. ضابطه مند نبودن راه حل و كيفيت علاج.

بر اين پايه، پژوهشى نو و گسترده با منظور كردن نكات زير، پيشنهاد مى‌شود:

الف. شناسايى و استقراى اسباب و علل تعارض. شهيد صدر، اين اسباب و علل را در هشت عنوانْ دسته بندى كرده است (كه ياد شد). برخى معاصران نيز علل تعارض را در پنج علّت، خلاصه كرده‌اند: تشريع تدريجى، اختلاف احوال مردم، اختلاف حوادث و شرايط زمانى و مكانى، تبعيض در بيان احكام، و برچيدن‌

[1]. الرافد في علم الأصول، ج 1، ص 25.