سوم هجرى)، 5 . المحاسن ، تأليف احمد بن محمّد بن خالد بَرقى (م 274 يا 280ق). گفتنى است كه از جوامع اوّليه حديثى شيعه، تنها بخش هايى از كتاب المحاسن بر جاى مانده است.

1 / 2. جوامع حديثىِ اوّليه اهل سنّت

پس از رفع ممنوعيت نگارش حديث در اوايل قرن دوم، اهل سنّت، ديگر محدوديتى براى نگارش حديث نداشتند و در مدّت حدود دو قرن، شمار قابل توجّهى «جامع حديثى» پديد آوردند كه بسيارى از آنها بر جاى مانده اند، از جمله: 1 . الموطّأ ، تأليف مالك بن اَنَس حِميَرى (م 179 ق)، 2 . مسند ابن حنبل، تأليف احمد بن محمّد بن حنبل شيبانى مَروَزى (م 241 ق)، 3 . صحيح البخارى، تأليف محمّد بن اسماعيل بُخارى (م 256 ق)، 4 . صحيح مسلم، تأليف مسلم بن حَجّاج نيشابورى (م 261 ق)، 5 . سنن ابن ماجة، تأليف محمّد بن يزيد ماجه قزوينى (م 273 ق)، 6 . سنن أبى داوود، تأليف ابو داوود سليمان بن اشعث سِجِستانى (م 275 ق)، 7 . سُنن النَّسائى، تأليف احمد بن شعيب نَسايى (م 303 ق).

2. جوامع حديثى ثانويه

مقصود از جوامع ثانويه ، آن دسته از منابع اند كه در محدوده زمانى قرن چهارم تا دهم هجرى نگارش يافته اند. اين منابع نيز دو دسته اند:

2 / 1. جوامع حديثى ثانويه مكتب اهل بيت عليهم السلام

شمارى از اين منابع كه اكنون در اختيار ما قرار دارند، عبارت اند از: 1 . الكافى ، تأليف محمّد بن يعقوب كُلَينى رازى (م 329 ق)،