تحليلى درباره احاديث پاداش بيمارى‌ها

سيّد رضى رضوان اللّه تعالى عليه در ذيل حكمت چهل و دوم نهج البلاغة، يعنى اين سخن امير مؤمنان كه فرمود: «خداوند، آن درد و رنجى را كه داشته‌اى، مايه ريختن گناهانت قرار دهد؛ چرا كه در بيمارى، پاداشى نيست»،[1] چنين مى‌گويد:

امام عليه السلام راست فرموده كه در بيمارى، اجرى نيست؛ چرا كه بيمارى، از قبيل آن چيزهايى است كه بنده به موجب آن، مستحقّ عوض مى‌شود؛ زيرا استحقاقِ عوض، در مقابل چيزهايى پيدا مى‌شود كه از قبيل دردها و بيمارى‌ها و آنچه در اين حكم است، فعل خداوند با بنده خويش باشند. امّا استحقاق اجر و ثواب در مقابل فعل بنده تحقّق مى‌يابد. بنا بر اين، ميان اين دو تفاوتى وجود دارد كه آن حضرت، چنان كه دانش ژرف‌كاو و رأى درست وى اقتضا مى‌كرده، بيان فرموده است.

بايد گفت: مؤلّف گران‌قدر نهج البلاغة، در تبيين كلام امام عليه السلام، ميان «عوض» و «اجر»، در معنا تفاوت قائل شده است.

از اين رو، بيمار را مستحقّ «عوض» دانسته، نه «اجر»؛ چون بيمارى، فعل‌

[1]. براى ديدن متن كامل روايت، ر. ك: ج 1، ص 147 ح 177.