نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 640
ادات اشاره
ادات اشاره
(کلمات اشارهکننده به چيزى مثل زمان
و مکان)
اين ادوات در قرآن گاهى به مکان، گاهى
به زمان و گاهى به چيزى غير از زمان و مکان اشاره دارند و عبارتند از:
1. ذلک (اسم اشاره براى مکان دور)
:((ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ...)
؛ )اين است كتابى كه در [حقانيت] آن هيچ ترديدى نيست (بقره// 2) .
2. هنا (اسم اشاره براى مکان نزديک)((... إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ) ؛ )كه ما
همين جا مىنشينيم (مائده// 24) .
«هنا» گاهى براى اشاره به مکان دور نيز مىآيد؛ در صورتى که «لام و کاف»
به آن ملحق شود؛ مانند:((هُنَالِكَ ابْتُلِيَ
الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِيدًا) ؛ آنجا [بود كه] مؤمنان در
آزمايش قرار گرفتند و سخت تكان خوردند (احزاب// 11) . و نيز گاهى براى زمان آمده
است؛ مثل:)(هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُ)
؛ آنجا [بود كه] زكريا پروردگارش را خواند (آل عمران// 38) .
3. کذا (در قرآن فقط براى اشاره آمده است) :((... قِيلَ أَهَكَذَا عَرْشُكِ...) ؛ )آيا
تخت تو همين گونه است (نمل// 42) .
4. هذا (مرکب از «ها»ى تنبيه و «ذا»ى اشاره) :((... هَذَا ذِكْرُ مَن مَّعِيَ...) ؛ اين
استيادنامه هر كه با من است (انبيا// 24) . و نيز)(... إِنْ هَذَانِ لَسَاحِرَانِ...) ؛ قطعا
اين دو تن ساحرند (طه// 63) .
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 302و258
[2]كمالي دزفولي ، علي ، 1292 -;قرآن ثقل
اكبر;صفحه (182-294)و180
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 640