تُمْ وَ لا يُضَارَّ كاتِبٌ وَ لا شَهِيدٌ وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ
فُسُوقٌ بِكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ
عَلِيمٌ) ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد! هنگامى كه بدهى مدت دارى (به خاطر وام يا
داد و ستد) به يكديگر پيدا كنيد، آن را بنويسيد! و بايد نويسندهاى از روى عدالت،
(سند را) در ميان شما بنويسد! و كسى كه قدرت بر نويسندگى دارد، نبايد از نوشتن- همان
طور كه خدا به او تعليم داده- خود دارى كند! پس بايد بنويسد، و آن كس كه حق بر عهده
اوست، بايد املا كند، و از خدا كه پروردگار اوست به پرهيزد، و چيزى را فروگذار ننمايد!
و اگر كسى كه حق بر ذمه اوست، سفيه يا (از نظر عقل) ضعيف (و مجنون) است، يا (به خاطر
لال بودن، ) توانايى بر املا كردن ندارد، بايد ولى او (به جاى او، ) با رعايت عدالت،
املا كند! و دو نفر از مردان (عادل) خود را (بر اين حق) شاهد بگيريد! و اگر دو مرد
نبودند، يك مرد و دو زن، از كسانى كه مورد رضايت و اطمينان شما هستند، انتخاب كنيد!
(و اين دو زن، بايد با هم شاهد قرار گيرند، ) تا اگر يكى انحرافى يافت، ديگرى به او
ياد آورى كند. و شهود نبايد به هنگامى كه آنها را (برا
ى شهادت) دعوت مىكنند، خوددارى نمايند! و از نوشتن (بدهى خود، ) چه كوچك
باشد يا بزرگ، ملول نشويد (هر چه باشد بنويسيد) ! اين، در نزد خدا به عدالت نزديكتر،
و براى شهادت مستقيمتر، و براى جلوگيرى از ترديد و شك (و نزاع و گفتگو) بهتر مىباشد،
مگر اينكه داد و ستد نقدى باشد كه بين خود، دست به دست مىكنيد. در اين صورت، گناهى
بر شما نيست كه آن را ننويسيد. ولى هنگامى كه خريد و فروش (نقدى) مىكنيد، شاهد بگيريد!
و نبايد به نويسنده و شاهد، (به خاطر حقگويى، ) زيانى برسد (و تحت فشار قرار گيرند)
! و اگر چنين كنيد، از فرمان پروردگار خارج شدهايد. از خدا به پرهيزيد و خداوند به
شما تعليم مىدهد، خداوند به همه چيز داناست».
تفسير: تنظيم اسناد تجارى در طولانىترين
آيه قرآن
در اين آيه كه طولانىترين آيه قرآن است،
احكام و مقررات دقيقى براى امور تجارى و اقتصادى بيان شده تا سرمايهها هر چه بيشتر
رشد طبيعى خود را پيدا كنند و بنبست و اختلاف و نزاعى در ميان مردم رخ ندهد.
در اين آيه نوزده دستور مهم در مورد داد
و ستد مالى به ترتيب ذيل بيان شده است، بلكه اگر احكام ضمنى آن را نيز در نظر بگيريم،
عدد بيش از اين خواهد بود تا آنجا كه فاضل مقداد در كنز العرفان 21 حكم به اضافه فروع
متعدد ديگرى از آن استفاده كرده است.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 255
[2]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد2;صفحه
382
[3]طوسي ، محمد بن حسن ، 385 - 460ق.;التبيان
في تفسير القرآن;جلد2;صفحه 371
[4]طبرسي ، فضل بن حسن ، 468 - 548ق;مجمع
البيان فى تفسيرالقرآن;جلد2;صفحه 683
[5]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الدر المنثور في التفسير بالماثور;جلد1;صفحه 370
[6]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد2;صفحه 434
[7]فخر رازي ، محمد بن عمر ، 544 - 606ق.;التفسيرالكبير;جلد7;صفحه
89
[8]حويزي ، عبد علي بن جمعه ، - 1112ق.;تفسيرنورالثقلين;جلد1;صفحه
298
[9]قمي ، علي بن ابراهيم ، - 329ق.;تفسيرالقمى;جلد1;صفحه
94
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 475