نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4720
نسخ موقت
نسخ مشروط
(نسخ موقت)
(نسخ يک حکم در شرايط خاص، با امکان اعاده
در صورت تغيير شرايط)
نسخ مشروط يا نسخ موقت، درباره حکمى است
که به جهت تغيير شرايط و احوال، نسخ شده و حکم جديد بهجاى آن آمده است؛ ولى حکم منسوخ
به خاطر حکمتى، در مکان ديگر يا زمان آينده، قابل برگشت است. بنابراين، هر يک از حکم
ناسخ و منسوخ در گرو احوال و مصالح مخصوص خودشان هستند و مادامى که مصلحت، وجود داشته
باشد، حکم هم دوام دارد، و وقتى که آن حالت و مصلحت از ميان رفت، حکم هم از بين مىرود؛
مانند:
1. صدقات واجب که به نام «انفاق فى سبيل الله» در قرآن آمده است. وقتى که زکات و خمس غنيمتها و
خراج و مانند آن واجب شد و نياز دولت اسلامى با دريافت آنها از مردم، برطرف شد، وجوب
انفاق فى سبيلالله نسخ شده است؛ زيرا دولت اسلامى به اموال ديگرى غير از آنها احتياج
ندارد؛ ولى مادامى که احتياجات دولت با زکات و خمس و خراج برآورده نشود، حکم وجوب انفاق
فى سبيلالله دوباره جارى ميشود.
2. وجوب مدارا و گذشت در برخورد با کفار در حالت ضعف مسلمانان، که اين
حکم با وجوب قتال در حال قدرت مسلمانان، نسخ شد و اين حکم منسوخ بسته به موقعيت، در
صورت ضعف مسلمانان، دوباره برمىگردد.
[1]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 285
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4720