نسخ به ازاله سبب

نسخ به ازاله سبب

(نسخ يک حکم به دليل انتفاى سبب آن حکم)

هرگاه چيزى موجب صدور حکمى شود و پس از مدتى با از بين رفتن آن، حکم نيز برداشته شود «نسخ حکم به ازاله سبب» است؛ مانند دستور به صبر و گذشت در مقابل کفار و مشرکان در آيه 109 سوره بقره به سبب ضعف و کمى افراد مسلمانان، سپس سبب حکم (ضعف و قلّت افراد مسلمان) جاى خود را به قوّت داد؛ آن‌گاه بود که فرمان جنگ و قتال آمد.

در حقيقت، اين آيات ناسخ و منسوخ يکديگر نيستند؛ بلکه از نوع تأخير بيان تا هنگام حاجت و رفع اجمال به بيان هستند.