نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4609
مناقب قرآن
فضايل قرآن
(مناقب قرآن)
(آثار دنيوى و اخروى قرآن و آيات و سورههاى
آن)
واژه «فضايل قرآن»، نام يکى
از شاخههاى علوم قرآن است که در آن از فضايل و منافع قرآن، سورهها و آيات آن بحث
مىشود. در احاديث پيامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) و خود قرآن، براى قرآن و آيات
و سورههاى آن فضايل و پاداشهاى ويژهاى ذکر شده است و استماع قرآن، تأمل در آن، ترتيل،
تعليم و تعلم آن، تعويذ به قرآن، تفسير، حفظ و ختم آن و… هر کدام سفارش و به آن
تشويق شده است و آثارى دنيوى و اخروى براى آنها برشمردهاندکه توضيحات درباره آنها
ذيل هر يک از اين اصطلاحات در اين فرهنگنامه آمده است.
صاحب کشفالظنون (ج2، ص 277) نخستين مؤلف درباره فضايل قرآن را محمد بن
ادريس شافعى (م 241 ق) دانسته است؛ اما سيد حسن صدر در تأسيسالشيعة لعلوم الاسلام
(ص 319) ازقول ابننديم آورده که صاحب نخستين تأليف در اين زمينه، ابيّ بن کعب صحابى
پيامبر (ص) و از شيعيان على (ع) بوده است.
اسامى تعدادى از منابع کهن در اين زمينه عبارتند از:
1. فضائلالقرآن اثر ابوعبيد القاسم بن سلام هروى (157- 224 ق) ؛
2. فضائلالقرآن و ما انزل من القرآن بمکة و ما انزل بالمدينة نوشته ابوعبدالله
محمد بن ايوب بن ضريس بجلى (م 294 ق) ؛
3. فضائلالقرآن تأليف ابوبکر جعفر بن محمد الحسن الفريابى (207 - 301
ق) ؛
4. فضائلالقرآن اثر ابوعبدالرحمن نسائى (215 - 303 ق) ؛
5. فضائلالقرآن نوشته اسماعيل بن کثير دمشقى (م 774 ق) ؛
6. علامه مجلسى (ره) نيز در کتاب بحارالانوار روايات متعددى را درباره
فضايل قرآن گرد آورده است.
فضايل قرآن، برخى به صورت عام و درباره اصل قرآن يا کليت آن (فضايل عمومى
قرآن) ، برخى درباره سورههاى معيّنى از آن، و بخشى نيز درباره آيات مخصوصى از قرآن
است.
مباحثى همچون فضيلت و شرافت قرآن (نسبت به ديگر کتابهاى آسمانى و بشري)
، فضيلت کتابت قرآن و تدبّر در آن، نگاهکردن به آن، حفظ قرآن و عمل به آن، ثواب تعلّم
و تعليم قرآن، قرائت قرآن، ختم قرآن و استماع قرآن، تحت عنوان «فضايل عمومى قرآن» قرار
مىگيرد که به سوره يا آيه و آيات معينى اختصاص ندارد.
[1]كليني ، محمد بن يعقوب ، - 329ق;الكافى;جلد2;صفحه
(596-619)
[2]حر عاملي ، محمد بن حسن ، 1033 -
1104 ق;وسائل الشيعه(آل البيت );جلد6;صفحه (165-249)
[3]نوري ، حسين بن محمد تقي ، 1254 -
1320ق;مستدرك الوسائل ومستنبط المسائل;جلد4;صفحه (231-371)
[4]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه (57-64)
[5]مجلسي ، محمد باقر بن محمد تقي ،
1037 - 1111ق.;بحارالانوار;جلد89;صفحه (1-220)
[6]خرمشاهي ، بهاء الدين ، 1324 -;دانش نامه
قرآن وقرآن پژوهى;جلد2;صفحه (1587-1589)
[7]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد4;صفحه 120
[8]منصور ، عبد القادر محمد;موسوعة علوم
القرآن;صفحه (226-228)
[9]سخاوي ، علي بن محمد ، 558-643ق.;جمال
القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه (251-257)
[10]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد2;صفحه
(241-298)
[11]طبرسي ، فضل بن حسن ، 468 - 548ق;مجمع
البيان فى تفسيرالقرآن;جلد1;صفحه (44-45)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4609