نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4029
كلمات معرَّب قرآن
كلمات معرَّب قرآن
(کلمات غيرعربى بهکار رفته در قرآن)
منظور از اين اصطلاح، کلمات غيرعربى قرآن
کريم است که گاهى از آن به «کلمات دخيل»، «کلمات اعجمي» يا «کلمات عجمى»
ياد مىشود و «کلمات غيرمعرَّب» (کلمات عربى اصيل) در مقابل آن قرار دارد. تعداد کلمات
معرَّب نسبتاً اندک است. براساس پارهاى از برآوردها150 کلمه است.
گروهى از قرآنپژوهان به طور کلى منکر عجمى بودن اين کلمات شده، آنها
را کلماتى عربى مىدانند که حتى خود عربها از عربى بودن آن غافل بودند يا اين که از
باب توافق دو يا چند زبان در يک واژه گرفتهاند. آنان به آياتى از قرآن کريم براى اثبات
مدعاى خود استناد کردهاند؛ مانند:((قرآناً
عربيّاً))(زمر// 28) . از مهمترين طرفداران
اين نظريه، امام شافعى، ابنجرير طبرى و ابنفارس هستند.
در مقابل، گروه بسيارى از محققان معتقد بودهاند پارهاى از کلمات قرآن،
غيرعربى است و عرب با معيارهاى زبانى خود آنها را اندکى تغيير داده است؛ مانند: تغيير
«گناه» به «جناح»؛ تا جايى که سيوطى مىگويد: «فى القرآن من کل لسان». امروزه در پرتو
تحقيقات علمى و زبانشناسي، اين حقيقت مسلم شده است که در قرآن دهها لغت معرّب و دخيل
وجود دارد.
کلمات اعجمى قرآن در کتاب الزينة ابوحاتم رازى جمعآورى شده است؛ اما فهرست
کاملترى از اين کلمات در الاتقان سيوطى آمده است.
از مهمترين تحقيقات و تأليفات معاصر درباره اين کلمات، کتاب واژههاى
دخيل در قرآن مجيد اثر قرآنپژوه استراليايى، آرتور جفرى با ترجمه و توضيحات دکتر فريدون
بدرهاى است.
مؤلف در اين کتاب، غير از نامهاى خاص، 275 واژه را که دخيل تشخيص داده،
با اتکا و استناد به شواهد زبانى و زبانشناختى به ترتيب الفبايى درآورده، نظريه دانشمندان
قديم و جديد و حاصل آخرين تحقيقات را درباره اصل و منشأ آنها بيان و گاهى نيز خود
آراى جديدى ابراز کرده است.
واژههاى «أب، ابلعي، أخلد، أرائک، آزر، أسباط، استبرق، أسفار، إصرى، أکواب،
إلّ، أليم، أوّاه و… » برخى از واژههاى معرَّب و دخيل مذکور در الإتقان
هستند.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه (286-290)
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه (125-143)
[3]خرمشاهي ، بهاء الدين ، 1324 -;قرآن پژوهى(هفتادبحث
وتحقيق قرآنى);صفحه 694
[4]شاهين ، عبد الصبور;القراءات القرآنية
فى ضوءعلم اللغة الحديث;صفحه 337
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4029