نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 369
آيه جوف
آيه جوف
(آيه ادعاييِ مدّعيان نسخ تلاوت)
مدعيان نسخ تلاوت با استناد به برخى از
روايات مجعول و ضعيف، معتقدند در قرآن آيهاى به نام آيه جوف بوده و نسخ
شده و آن آيه اين است: لوکان لابن آدم واديان من مال لابتغى وادياً ثالثاً ولا
يملأ جوف ابن آدم الا التراب؛ اگر آدمى را دو دشت پر از مال بود، در پى دشت سوم مىرفت؛
و درون آدمى را تنها خاک پر مىکند. ابوموسى اشعرى حدود سيصد تن از قاريان بصره
را جمع کرد و گفت: درگذشته سورهاى از قرآن مىخوانديم که به اندازه سوره برائت بود؛
ولى اينک اين سوره را فراموش کردهايم و تنها از آن سوره اين آيه را به خاطر دارم:
"ولوکان للانسان واديان… ".
علماى اسلامى اين نظريه را صحيح ندانسته
و به شدت آن را نقد کرده و ادلهاى را نيز بر ردّ آن آوردهاند؛ مانند:
1. اين عبارات (آيه جوف) هيچ هماهنگى
و همسانى با اسلوب قرآنى ندارد و بويى از روح بلاغى قرآن نبرده است.
2. عدهاى اين عبارت را به عنوان حديث
از پيامبر (ص) نقل کردهاند، نه به عنوان قرآن.
3. چطور شد که هيچ يک از صحابه، با آن
مقام علمى و فقاهتى خود، اين عبارت را نقل نکرده و به خاطر نسپردهاند، و تنها ابوموسى
اشعرى آن را حفظ کرده است؟ ! چرا کاتبان وحى و پيامبر (ص) آن را ثبت نکردهاند؟ و اساساً
اين آيه و آياتى از اين قبيل نميبايست نسخ گردند؛ زيرا نسخ در احکام است، نه در حقايق
و مسائل تاريخى و مانند آن.
4. با توجه به اهتمام مسلمانان صدر اول
به حفظ قرآن، چگونه ممکن است سورهاى به اندازه سوره برائت به طور کامل از خاطر همه
صحابه برود و فقط حفظ يک آيه آن هم در ذهن يک نفر، آن هم ابوموسى اشعرى باقى بماند؟
!
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه (36-37)
[2]عاملي ، جعفر مرتضي ، 1944 -;حقايقى مهم
پيرامون قرآن كريم;صفحه (259-262)
[3]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 83
[4]خويي ، ابوالقاسم ، 1278 - 1371;البيان
فى تفسيرالقرآن;صفحه 222
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 369